Symbiose: bacterie eet ammonium uit vissenkieuw

Vissen produceren een hoop ammonium, het is een afbraakproduct van hun eiwitstofwisseling. Tegelijkertijd verontreinigt ammonium het water waarin ze leven en is een te hoge concentratie zelfs dodelijk. Hoe komt het dat de 'ammoniumbalans' niet doorslaat in de verkeerde richting? Microbioloog Huub Op den Camp legt uit in welke richting de onderzoekers het antwoord op die vraag zochten: ‘Mensen scheiden overtollig ammonium uit via de urine. Vissen doen dat via hun kieuwen. In Nijmegen zijn we gespecialiseerd in het ontdekken en kweken van ammoniumetende bacteriën als anammox. De kieuwen waren dus de eerste logische plek om in vissen op zoek te gaan naar zulke bacteriën.'

Liever vaker voeren
De ontdekking van een nieuwe symbiose als deze komt niet vaak voor. ‘Ergens in de evolutie hebben vissen deze bacteriën omarmd, en dat is succesvol gebleken’, aldus Op den Camp. ‘De vraag is nu of de bacteriën ook in andere soorten dan zebravissen en karpers aanwezig zijn. Wij vermoeden dat het vaker voorkomt bij zoetwatervissen, maar dat moet nog bevestigd worden.’

Voor de teelt van waterdieren (aquacultuur) is er ook een kleine les uit te trekken. ‘Voeren levert een piek in de ammoniumproductie op. Voor de symbiose tussen vis en bacterie is het beter als die ammoniumproductie een constant niveau heeft. Voer dus liever vaak met kleine hoeveelheden dan een of twee keer per dag met een hoop. Daar hebben de bacteriën en dus ook de vissen baat bij. Ieder organisme is immers gebaat bij constantheid.’

Bron: Radboud Universiteit