Stof deed dino's de das om

Het uitsterven van de dinosaurus, het dier dat ooit over de aarde heerste, zorgt nog steeds voor een verhit debat onder wetenschappers. De gigant kon niet tegen de enorme stof- en gaswolken die 65 miljoen jaar geleden in de atmosfeer zaten. Maar werden die wolken nu veroorzaakt door een asteroïde-inslag of door vulkaanuitbarstingen?

In het Amsterdamse debatcentrum de Rode Hoed geeft 'asteroïde-adept' Jan Smit, verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, maandagavond zijn visie op deze kwestie. Daarna kan het publiek met hem in discussie.

De stofwolken, die de dino de das omdeden, leidden tot grote temperatuurveranderingen en zonsverduisteringen. Het werd donkerder en daardoor kouder. Het gevolg was dat veel planten, algen en andere zaken die aan de basis van de voedselketen stonden het moeilijk hadden. Daardoor was er voor veel dieren geen eten en stierven ze uit.

Volgens Smit werden de stofwolken niet veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen. De erupties waren volgens de wetenschapper al ongeveer een half miljoen jaar bezig voor er een asteroïde insloeg. Dinosaurussen, maar ook kleine eencellige wezentjes in het water, leek dat weinig te doen. De inslag van een enorme asteroïde op het schiereiland Yucatan, Mexico, moet de dino wel de nekslag hebben gegeven, stelt Smit.

Gareth Davies, petroloog (gesteentenexpert) aan de Vrije Universiteit Amsterdam, plaatst enkele kanttekeningen bij het betoog van zijn collega Smit. Het is allereerst ontzettend lastig om de tijd die verstreek tussen de vulkaanuitbarsting en de asteroïde-inslag precies te meten, zegt Davies. Hoewel hij niet weet of de asteroïde of de vulkanen de meeste impact hebben gehad, kunnen vuurspuwende bergen wel degelijk een enorm effect hebben op het klimaat. ,,Als vulkanen aswolken hoog in de atmosfeer spuwen, dan kan dat het klimaat voor duizenden jaren beïnvloeden. Bij een inslag van een asteroïde gaat het om een periode van honderden jaren. Dan hadden dino's iets meer tijd om een veilig heenkomen te zoeken.''

Hoe groot waren de vulkaanuitbarstingen miljoenen jaren geleden eigenlijk? Groot, zelfs in vergelijking met de beruchte uitbarsting van de IJslandse Laki-vulkaan in 1783-84. De gassen en de lava die die vulkaan toen uitstootte, veroorzaakten jarenlang slecht weer. De relatief koele periode veroorzaakte op haar beurt tegenvallende oogsten en hongersnood. Grote erupties kunnen dus een behoorlijke impact hebben op het klimaat, zegt Davies.

Dat dreigende scenario maakt het debat maandag actueel, zegt ook Jan Smit: ,,Als vulkaanuitbarstingen inderdaad een stofwolk veroorzaakten die ervoor kon zorgen dat de dinosaurus uitstierf, moeten we ons wel degelijk zorgen maken.''

Bron ANP