Stille sneeuw

Bij het Movies that Matter Festival in Den Haag gaat zondag Silent Snow in première. Deze film van Gouden Kalfwinnaar Jan van den Berg toont de oorlog tegen onafbreekbare pesticiden, als DDt’s die de wereld van pool tot pool bedreigen. Ondanks dat het probleem van deze chemische stoffen al lang bekend zijn - in 1962 schreef Rachel Carson er nog over in haar ‘Silent Spring’ – wordt er jaarlijks nog miljoenen liters van gebruikt.

In de documentaire Silent Snow bereist een jonge Inuit vanaf de Noordpool drie continenten en onderzoekt de gevolgen van chemische verontreiniging voor mens en milieu. Zo wordt er in Tanzania – ondanks alle waarschuwingen - op grote schaal DDT gebruikt; het wordt open en bloot op de huizen gespoten. Er worden nu mensenlevens mee gered, maar deskundigen zeggen dat over tien jaar meer mensen door het gebruik zullen sterven dan er nu door DDT gered kunnen worden.

Over welke stoffen hebben we het dan? POP’s: onzichtbare en onafbreekbare - onwaarneembare - chemische stoffen die vrijkomen in een geïndustrialiseerde omgeving. Via hoge lucht- en waterstromen belanden zij in de schone omgeving van de Noordpool. Ze slaan neer als sneeuw, en als die smelt in de zomer belanden ze in de voedselketen. Daarnaast komen deze stoffen via de wereldwijde waterstromen in de voedselketen van het Arctische leven terecht. POPs hopen zich via plankton en kleine zeedieren op in het vet van zeehonden en tenslotte is de ijsbeer, die zeehonden eet, een miljard keer giftiger dan het water waarop hij of zij voor voedsel is aangewezen. Aan de top van de voedselketen staat ook de mens. In Groenland kunnen vrouwen al geen borstvoeding meer geven (de melk is puur gif) en mannen kennen een dalende viriliteit. Inuit kinderen hebben onevenredig veel problemen aan luchtwegen en oren en op de Faeröer eilanden is in een langlopende studie bij scholieren al een verlaagd IQ aangetoond.

Toen Silent Spring in 1962 uitkwam bracht het een schok teweeg over de hele wereld, maar het duurde decennia voordat er serieuze actie ondernomen werd tegen het gebruik van DDT. Meer dan veertig jaar later verscheen Marla Cone’s boek ‘Silent Snow’. Het is een soortgelijke waarschuwende boodschap, die nog maar nauwelijks aandacht lijkt te krijgen. Het gaat over een gebied ver bij ons vandaan, waar niemand zich nog druk over maakt. Onterecht: de pesticiden die nu in de poolgebieden terecht komen, zijn een gevaar voor de hele wereld; en een signaal voor hetgeen ons te wachten staat. Bovendien is de dreiging vele malen groter en is er minder tijd om er iets aan te doen.