Snel stijgende temperatuur maakt vogels vroeg

Wat maakt dat vogels vroeg beginnen met eieren leggen in een warm voorjaar, zodat ze kunnen profiteren van de vroege voedselpiek? Promovenda Sonja Schaper van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en haar mede-onderzoekers hielden paartjes koolmezen in geklimatiseerde volières onder verschillende temperatuurregimes.

En wat bleek? Vroege vogels reageren op een snelle stijging van de temperatuur en niet op de hogere temperatuur zelf, zo beschrijft zij deze maand in een artikel in American Naturalist. Kan dat verklaren waarom sommige vogels niet genoeg meebewegen met de klimaatverandering?

“Vogels gaan leggen onder invloed van de daglengte, en vervolgens gebruiken ze temperatuur om hun legdatum bij te stellen”, legt Schaper uit. “Maar uit waarnemingen in het wild konden we niet bepalen wat het nou precies was waardoor een vogel in een vroeg voorjaar vroeger begint met eieren leggen.” Uit eerder onderzoek bij koolmezen (Parus major) bij dezelfde onderzoeksgroep was al bekend dat vogels niet reageren op de vroegere ontwikkeling van planten en insecten in zo’n warm voorjaar, maar direct op de temperatuur.

Om nu te onderzoeken welk aspect van temperatuur de leg aanstuurt, hield Schaper over een periode van 3 jaar in totaal 108 koolmezenpaartjes in geklimatiseerde volières, een onderzoeksopstelling die uniek is in de wereld, waarbij de vogels werden gehouden onder verschillende temperatuurregimes. “In tegenstelling tot wat iedereen denkt, blijkt een stabiele hogere temperatuur geen effect te hebben op de legdatum, maar de vogels reageren wel op een snelle temperatuurstijging.”

En dit verschil tussen een stabiele hoge temperatuur en een snelle stijging in temperatuur, dat is waar het fout kan gaan. De rupsen en andere insecten waarmee koolmezen hun jongen voeren, reageren namelijk wél direct op een hoge temperatuur, of die nou stabiel is of niet. In een warm voorjaar met een geleidelijk stijgende temperatuur lopen koolmezen dus het risico dat de rupsenpiek voorbij is voordat hun kuikens uit zijn gevlogen.

Bron: NIOO-KNAW
Foto: Erik van den Ham
Bron: Natuurbericht.nl