Het ene jaar is voorbij, het volgende begint. Het is zondagochtend, hartje winter. Een mooi moment dus om stil te staan bij Het Einde der Tijden. Goedemorgen!
De ondergang van de wereld is voor veel natuurbeschermers een geliefd thema. De natuurbescherming is rijk bedeeld met azijnpissers. Pessimisten die een grimmig genoegen halen uit de overtuiging dat het vroeger beter was, dat het vandaag misgaat en dat het binnenkort zal zijn afgelopen.
Ik heb een prettig bericht voor al die vrolijke Fransen: ooit krijgen zij gelijk. De aarde en al wat er op is zal vergaan. De aarde onstond 4.5 miljard jaar geleden en over nog eens 4 ,5 miljard jr wordt onze planeet opgeslokt door de uitdijende zon. De nachtwacht, de bijbel, de Amsterdamse grachten, de moeraswespenorchis, de panda en alle andere zaken waar we ons nu druk om maken zijn dan weg. Totaal en spoorloos verdwenen. Voor altijd. Gefeliciteerd.
En die somberaars hoeven niet eens zo lang te wachten. Want lang voor de ondergang van de wereld zijn de mensen al uitgestorven en is er niemand meer om zich waar dan ook druk over te maken.
Het is moeilijk te vatten hoe dynamisch de geschiedenis van de aarde is. Er hebben vele malen meer dieren en planten bestaan dan er nu leven. Miljoenen soorten ontstonden en stierven weer uit. De huidige levende have is niet meer dan een piepkleine momentopname.
Neem bijvoorbeeld de vele soorten dinosauriers: ooit beheersten ze de wereld. Een wereld zonder een zoogdier of vogel. Europa zat vast aan Noord Amerika en India dreef midden in de oceaan. En de rol van de mens in dit alles was nul. De mens was nog lang niet in zicht.
Stelt u zich voor: het is 12 uur in de middag en de wereld begon om middernacht , dus 4.5 miljard jaren samengebald in 12 uur. Dan is het waarschijnlijk afgelopen met de wereld om 12 u vannacht, over weer 4.5 miljard jaar. De dinosauriers waar ik het net over had leefden van 10 - 35 minuten geleden. De moderne mens ontstond 2 sec geleden. 0.1 sec geleden, dwz 10.000 jr zwierven op de meeste plekken van de aarde kleine groepjes mensen als jager-verzamelaar. Zoals nu nog sommige papoea's, pygmeeen of indianen. En half Nederland en New York lagen in die tijd onder tientallen meters ijs.
Zo recent is het dus allemaal. 12 uur aarde waarvan 2 seconde mens. 0.1 seconde geleden waren de mensen nog integraal onderdeel van de natuur en de totale omvorming van het uiterlijk van grote delen van de wereld door steden, grootschalige landbouw, kap is van de laatste 0.002 sec.
Misschien houdt de mens het nog 1000 jr uit. Misschien nog 10.000 jr. En vooruit, laat de fantasie eens de ruime loop: nog 100.000 jr. Dat is maar liefst een hele seconde van de 12 uur die de aarde nog te gaan heeft.
Enige bescheidenheid is op zijn plaats. De aarde heeft het heel lang uitgehouden zonder mens. Ook zonder dat de mens zich daarmee bemoeit zal de aarde ophouden te bestaan. En de mens zal al veel eerder zijn verdwenen.
En wat moet je nu met die wetenschap? Je kunt het gebruiken als legimitatie van het huidige potverteren. Wat maakt het immers uit? I want it all and I want it now. Of te wel: Ikke, ikke, ikke en de rest kan stikke.
Maar de wetenschap dat het allemaal maar tijdelijk is kan ook tot bescheidenheid leiden. Je kunt er een reden in zien om er samen wat van te maken. Om het weerloze te beschermen. Om iets moois over te laten voor volgende generaties. Dat heeft niet zozeer te maken met het overleven van de mensch maar met kwaliteit, met beschaving.
Dus doorgaan met het beschermen van de Nachtwacht en de panda, omarmen van benaderingen zoals cradle-to-cradle die het mooie en integrale bevorderen. Niet uit schuldgevoel maar omdat het een rijkere, mooiere wereld overlaat voor anderen nu en in de toekomst. Hoe kort of lang die ook duurt.