RIVM: hoeveelheid stikstof en fosfaat verdubbeld in boerensloot

De hoeveelheid stikstof en fosfaat in sloten op Nederlandse landbouwbedrijven is de afgelopen jaren flink toegenomen. Tussen 2016 en 2019 is de zogeheten nitraatconcentratie in sloten verdubbeld, meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in de zogeheten nitraatrapportage, die eens per vier jaar verschijnt. Het instituut waarschuwt voor negatieve gevolgen voor de waterkwaliteit.

Droogte deels de oorzaak

Eerst steeg de hoeveelheid stikstof en fosfaat (beide nitraten) die op de landbouwbedrijven in de bodem kwam, aldus het RIVM. In 2017 volgde een toename in slootwater rondom de boerenbedrijven. Dat komt volgens het RIVM deels door toegenomen uitstoot en deels door droogte in de zomer. "Door de droogte nemen gewassen minder stikstof en fosfaat op. Het ontstane overschot spoelt vervolgens deels uit naar het oppervlakte- en grondwater."

De toename is vooralsnog beperkt gebleven tot sloten. Gemiddeld zijn de nitraatconcentraties in het Nederlandse grond- en oppervlaktewater in de onderzochte periode juist gedaald ten opzichte van de vier jaar ervoor.

Woekerend blauwalg en eendenkroos

Stikstof en fosfaat zitten onder meer in mest. Hoge concentraties in slootwater kunnen bijvoorbeeld leiden tot woekerend blauwalg en eendenkroos. Blauwalg is giftig en de biodiversiteit kan bovendien verminderen als enkele soorten gaan woekeren ten koste van andere. Een ander effect van teveel vervuilende stoffen is dat drinkwaterbedrijven steeds meer moeite moeten doen om ze uit het grond- en oppervlaktewater te halen, aldus het RIVM.

Volgens de rapportage is de waterkwaliteit in Nederland decennialang verbeterd, vooral doordat boeren minder en zorgvuldiger mest gingen gebruiken. Die verbetering verloopt echter steeds langzamer, terwijl op veel plekken nog te hoge concentraties nitraten worden gemeten.

Grondwaterbeschermingsgebieden

De bovenste meter grondwater bevat op ruim de helft van de landbouwbedrijven in zand- en lössgebieden teveel stikstof en fosfaat. Ook in zo'n 30 van de circa 200 grondwaterbeschermingsgebieden, die van belang zijn voor de drinkwatervoorziening, zijn de concentraties nitraten in de bovenste laag grondwater te hoog. "Het is onzeker of het huidige beleid toereikend is om de doelstellingen te halen", concludeert het RIVM.

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde afgelopen zomer overigens dat de uitscheiding van fosfaat en stikstof op boerenbedrijven in 2019 is gedaald, met respectievelijk 4 procent en 2,8 procent. Dat was voornamelijk te danken aan afname van het aantal melkkoeien.

Bron: ANP