Kokkelvissers willen naar Mauritanië

Wadbiologen vrezen dat de geschiedenis zich voor de Afrikaanse kust gaat herhalen. Ging het op het Nederlandse wad om de kokkels, begeerde buit in Mauritanië vormen ongerepte banken venusschelpen. Die zijn vooral in Zuid-Europa een zilte lekkernij. Vroege Vogelsverslaggever Rob Buiter nam een kijkje in Mauretanië.

Holland Shellfish uit Yerseke, dat voorheen de kokkelsector beheerste, heeft het voortouw genomen. Het bedrijf heeft bij de Mauretaanse overheid toestemming gevraagd de venusschelpen te mogen exploiteren. Natuurorganisaties zoals de stichting Wad en het Wereld Natuur Fonds (WNF) zijn niet blij. Dat staat deze week in BN/De Stem.

Ze vinden dat Imares Wageningen, het Nederlandse instituut voor marien ecologisch onderzoek, een bedenkelijke rol speelt in de onderhandelingen met de machthebbers in Mauritanië. Imares onderzoekt of de venusschelpen zonder gezondheidsrisico’s geïmporteerd kunnen worden in Europa. Als het antwoord ‘ja’ is, lijkt vergunningverlening om de schelpdieren op te vissen nabij.

Lenze Hofstee van de stichting Wad: „Zo laat Imares zich in ruil voor een zak geld voor het karretje spannen van Holland Shellfish. Ze werken mee aan het exporteren van een ernstig milieuprobleem naar een straatarm derdewereldland.“

Visserijdeskundige Carel Drijver van het WNF deelt die kritiek. „Imares bestudeert wél de gezondheidsrisico’s van de import van venusschelpen, maar vooralsnog niet de ecologische gevolgen van de visserij op deze schelpdieren. Terwijl ze zelf van mening zijn dat aan bevissing grondig ecologisch onderzoek vooraf dient te gaan. Tenminste, dat staat met zoveel woorden in hun beleidsprogramma.“

Juist bij Imares zouden ze volgens de natuurorganisaties moeten weten hoe schadelijk de schelpdiervisserij kan zijn. Ze hebben het in de Waddenzee uitgebreid onderzocht. Mede op basis van hun studies werd de mechanische kokkelvisserij in 2005 verboden.

Het jaarlijks kaal schrapen van wadplaten beroofde vogels van een belangrijke voedselbron. Kanoetstrandlopers, scholeksters en eidereenden werden de dupe. Vele duizenden stierven er van de honger.

Drijver is momenteel in Mauritanië om de overheid ervan te overtuigen dat ze de aanvraag van Nederlandse schelpdiervissers voorlopig in de la moeten laten liggen. Voordat Holland Shellfish de zuigbuizen laat zakken, moet er eerst breed ecologisch onderzoek worden gedaan, is zijn boodschap.

In Mauritanië dreigen overigens niet de vogels slachtoffer te worden van grootschalige schelpdiervisserij. De tweekleppigen liggen op een diepte van dertig tot zestig meter, onbereikbaar voor vogels. De venusschelpen zijn wel de belangrijkste voedselbron voor inktvissen en roggen.

Directeur van Imares is Martin Scholten. Hij meent dat de banken met venusschelpen natuurlijke hulpbronnen van Mauritanië zijn. Exploitatie moet niet op voorhand uitgesloten zijn.

Deze kennisoverdracht heeft onder meer geleid tot de oprichting van een visserij-instituut in het woestijnland: Imrop. De Nederlandse leermeesters denken dat Imrop thans goed in staat is om de vergunningaanvraag van Holland Shellfish af te handelen. Imares speelt daar verder geen actieve rol in, zegt Scholten.

Daar denken de natuurorganisaties anders over. Ze vermoeden dat de banden tussen Imares en de via een coup aan de macht gekomen leiders van Mauritanië veel nauwer zijn. Drijver: „Imares heeft op zijn minst de schijn tegen. De minister van visserij van Mauritanië, die voor het vissen op venusschelpen is, komt bij Imrop vandaan en is door Nederlanders opgeleid.“

Anders dan in de strijd tegen de kokkelvisserij in de Waddenzee, doen de wadbiologen van de Universiteit van Groningen en het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (Nioz) op Texel er thans volstrekt het zwijgen toe. Daar is een reden voor. Anoniem willen ze het wel uitleggen. De venusschelpen liggen net buiten de grens van het voor wadvogels zeer belangrijke nationale park Banc d’Arguin. Vogels die in het waddengebied broeden, of er in de herfst tijdens de vogeltrek bijtanken, overwinteren uiteindelijk op Banc d'Arguin. Vanwege die relatie met de Waddenzee verrichten Nederlandse biologen er elk jaar onderzoek. Openlijk protesteren tegen de visserij op venusschelpen durven ze daarom niet, uit angst dat hen de toegang tot Mauritanië wordt ontzegd.

Ad Corten, adviseur van Imrop in Mauritanië, probeert de wadwetenschappers toch in het conflict te betrekken. Hij vergelijkt ze met religieuze extremisten die een jihad voeren. „Ze zijn blind voor de werkelijkheid. Deze milieufreaks staan de ontwikkeling van Mauritanië in de weg.“

De rotte vis gaat in dit conflict over en weer. Holland Shellfish bijvoorbeeld krijgt er op zijn beurt ongezouten van langs door de stichting Wad. Hofstee: „Directeur Simon Lengen van Holland Shellfish denkt in Mauritanië goud te kunnen verdienen. De banken met venusschelpen zijn tientallen jaren oud. Ze bestaan uit grote exemplaren, die veel euro’s opbrengen. Na bevissing duurt herstel honderden jaren. Lengen heeft niks met duurzame exploitatie.“

Stichting Wad zegt te beschikken over informatie waaruit blijkt dat Holland Shellfish jaarlijks 300.000 ton venusschelpen wil oogsten. Hofstee: „Dat zouden desastreuze praktijken zijn. Het is veel meer dan er in topjaren aan kokkels in de Waddenzee werd weggevist. Als ze hun zin krijgen, zijn over pakweg vijf jaar alle banken met venusschelpen verdwenen. Wij hebben begrepen dat meneer Lengen bereid is veel geld te betalen aan de overheid van Mauritanië in ruil voor vislicenties.“

Bron: BN/De Stem