Reportage vanuit Grevelingenmeer

In de uitzending van 24 september 2006 viel een Vroege Vogels-primeur te beleven: een onderwaterreportage vanuit het Grevelingenmeer. Samen met marien biologe Inez Flameling dook verslaggeefster Jeannette Parramore vanuit de kust van Schouwen Duiveland drie kwartier onder in de wereld van wieren, garnalen en oesters. Maar de opnames hadden wel enige voorbereiding nodig…

Inez Flameling ontmoette ik eerder dit jaar, toen we samen een deel van het Vroege Vogelspad liepen langs de Oosterschelde. We spraken over de Deltawerken en de gevolgen voor de onderwaternatuur. Inez is marien bioloog en windt zich al jaren op over het gebrek aan aandacht hiervoor.

Beschermingsplannen genoeg voor op het land levende planten en dieren, maar onderwatersoorten komen er bekaaid van af, vindt zij. En dat terwijl de soortenrijkdom onder water minstens zo rijk is als boven. De helft van de Vroege Vogelsuitzendingen zou dus over de natuur onder water moeten gaan!

Het plan om te gaan duiken was gauw geboren: Inez heeft een duikschool en ik had net mijn duikbrevet gehaald. Iets anders was natuurlijk de techniek: je kunt je moeilijk met DATrecorder en microfoon in het water laten zakken, daar is gespecialiseerde apparatuur voor nodig. Divequipment bracht de oplossing: die leveren communicatie-apparatuur voor beroepsduikers die bijvoorbeeld scheepswrakken moeten bergen. Maar dan moesten we wel even oefenen, want duiken met een vol-gelaatsmasker is toch wel wat anders dan met een automaat!

Dinsdag 19 september was het zo ver. Samen met twee instructeurs van Divequipment probeerden Inez en ik de apparatuur uit in een zwembad in Wissenkerke. Het was wennen! Een masker over je hele gezicht is benauwend, vastzitten aan een lijn is onwennig en praten terwijl de bubbels om je oren suizen is helemaal moeilijk. De eerste poging werd niks: ik hoorde nog niet de helft van wat Inez vertelde. De tweede poging ging beter, toen we hadden afgesproken om gelijktijdig te ademen en niet te lange zinnen te maken, maar echt lekker ging het nog niet. We hoopten er maar het beste van.

Op naar het Grevelingenmeer, dat bekend staat om zijn grote soortenrijkdom en heldere water. Het weer was inmiddels prachtig geworden, een lekker zonnetje en niet te harde wind. Aan de rand van Scharendijke gingen we het water in. De oever lag vol keien en was glibberig: dan valt het niet mee om in volle uitrusting te water te gaan. Inez mopperde, want vrijwel onmiddellijk besloeg haar masker. En ik kreeg mijn vinnen niet aan, want alles zat me erg in de weg. De jongens van Divequipment moesten nog wat laatste checks uitvoeren en ook fotograaf Rene Lippmann wilde wat mooie plaatjes voor het vakblad Duiken, maar daarna konden we ons opgelucht onder water laten glijden. Dat is altijd een heerlijk moment, want ineens ben je verlost van het gewicht van je uitrusting en de beperkingen van je pak.

Het was even wennen met vier meter zicht, maar wat was er veel te zien! Mijn eerste indruk: het lijkt hier wel de groente afdeling van Albert Heijn. Grote plakken zeesla en andere wieren in allerlei vormen en kleuren, zacht wiegend in de deining en in het diffuse licht van de zon. Daartussen garnaaltjes, met druk bewegende pootjes en praktisch doorzichtig. En ik altijd maar denken dat garnalen roze zijn! Terwijl we langzaam doorzwommen werden we gadegeslagen door een in Zeeland veel voorkomende zwarte grondel. Het ergert Inez dat de grondel wel op de provinciale soortenlijst staat, terwijl bv. de kwetsbare dodemansduim er niet op staat. En dat terwijl er al zoveel kwetsbare soorten zijn verdwenen, zoals de hondshaai en de stekelrog. En ook de paling krijgt het door overbevissing steeds zwaarder.

Desondanks is er gelukkig nog genoeg moois over om van te genieten. We laten ons langzaam afdalen langs "de helling", een steile rand die naar (voor mij) onbekende diepten voert. Ben ik blij dat de lijn waar ik aan vast zit maar 50 meter is! Inez wordt steeds enthousiaster en vertelt over de Japanse oester, een exoot die de Zeeuwse oester compleet aan het overwoekeren is. We zien zakpijpen, merkwaardige diertjes die het water filteren, krabben, anemomen en een zeekreeft die zich verstopt in een spelonk. Het wordt voor mij steeds lastiger om Inez te volgen. Ik word zo afgeleid door de lijn die steeds vastzit en het geluid van waterbubbels, dat ik op goed geluk mijn vragen stel. Zo te zien heeft Inez nergens last van, maar ja, zij is een doorgewinterde duikster. De manometer staat inmiddels op 50 bar, het wordt tijd om terug te gaan. De jongens van Divequipment melden dat ze ons "gaan binnenhalen" en inderdaad voelen we de lijnen strakker worden. Op de terugweg wijst Inez zo hier en daar nog wat dingen aan en ik ben al met al behoorlijk onder de indruk van de soortenrijkdom in het Zeeuwse water. Het is jammer dat weinig mensen dit weten.

Boven water worden we verlost van onze zware spullen en maken we ons gesprek af. Inez houdt een warm pleidooi voor het belang van de Deltawateren en nodigt de premier uit om samen met minister Veerman eens een duikje te komen maken. Misschien dat de onderwaternatuur dan eindeljik de aandacht krijgt die het verdient? Een ding is zeker: als Balkenende het doet, dan ga ik mee!

Meer foto's van René Lipmann zijn te zien op: www.duiken.nl