Records kleuren broedseizoen grauwe klauwier

Voor het eerst sinds jaren is de Nederlandse populatie grauwe klauwier afgenomen, als gevolg van magere broedresultaten in 2011 en 2012. Gelukkig is de populatie robuuster dan een jaar of vijftien geleden en kan deze een stootje verdragen. Het broedseizoen 2013 kwam wat laat op gang, maar verliep daarna goed. Gezien het aantal fitte jongen dat het nest verliet, wordt komend jaar geen verdere afname verwacht. Een paar opvallende records kleuren dit ‘gedegen’ broedseizoen van de negendoder.

Prima broedseizoen
Met een broedsucces van gemiddeld 3,0 uitgevlogen jongen per paar en een vrij goede conditie van de nestjongen kende de grauwe klauwier een prima broedseizoen. Zo’n seizoen was welkom, nadat in 2011 en 2012 zowel het aantal als de conditie van de nestjongen onder de maat was. Twee jaar op rij keerde hooguit tien procent van de jongen terug in de populatie. Dit leidde voor het eerst sinds jaren tot een afname van de landelijke populatie van naar schatting tien tot twintig procent. Hoewel het broedseizoen wat laat op gang kwam door het koele begin van de zomer was het broedsucces over de hele zomer gezien prima. Voor 2014 wordt dan ook geen verdere achteruitgang verwacht.

10-legsel
Enkele opvallende records kleurden dit gedegen broedseizoen. Waar grauwe klauwieren normaliter vijf of zes eieren leggen, ontdekte Stef Waasdorp begin juni een nest in het Horstveen bij Amen (Drenthe) met maar liefst tien eieren. Deze bleken door twee vrouwtjes in hetzelfde nest gelegd. Nog opmerkelijker was dat beide vrouwtjes samen (boven op elkaar!) de eieren bebroedden. Ondanks deze gezamenlijke inspanning kwam slechts één ei uit. Op 2 juli werd dit jong nog waargenomen met 2 alarmerende vrouwtjes en een alarmerend mannetje in de buurt. Dit fenomeen is eenmaal eerder in Nederland waargenomen: in 2009 werden in het Fochtelooërveen negen eieren in een nest gelegd door twee verschillende vrouwtjes. Van dit nest kwam destijds geen enkel ei uit. Waarschijnlijk is het voor klauwieren simpelweg onmogelijk om zo veel eieren tegelijk warm te houden.

Meer records
Eerder werd al gemeld dat een mannetje van 8 jaar oud terugkeerde in het Bargerveen; de oudste grauwe klauwier ooit in Nederland gezien en voor zover bekend één van de oudste van de wereld. Helaas was dit mannetje tot driemaal toe niet succesvol bij het broeden en keerde onverrichterzake terug naar Afrika. Daarnaast werd het afstandsrecord dit jaar verbroken door een vrouwtje dat in 2012 in het Drentse Elp uit het ei kroop en in 2013 opdook in het Haaksbergerveen. Hemelsbreed verplaatste dit vrouwtje zich 83 kilometer, waar de meeste klauwieren hooguit een paar kilometer van hun geboorteplek broeden.

Dwergeieren
Een klauwierenvrouwtje in het Bargerveen blijkt een (waarschijnlijk genetische) afwijking te hebben, waardoor zij alleen dwergeieren kan leggen. Zowel in 2012 als in 2013 heeft dit vrouwtje in twee opeenvolgende nesten zeer kleine eitjes gelegd zonder dooier, die daardoor niet levensvatbaar zijn. Het vrouwtje bleef vier weken op de eieren broeden, die normaal gesproken na twee weken al uitkomen. Een nest met dwergeieren dat in 2011 op ongeveer dezelfde locatie is aangetroffen, is vrijwel zeker van hetzelfde vrouwtje. Elk jaar had dit vrouwtje een andere partner, waardoor uitgesloten kan worden dat de genen van de man de dwergeieren veroorzaken.

Tekst: Marijn Nijssen, Stef Waasdorp en Marten Geertsma, Stichting Bargerveen