Recensie: Leven met parasieten

Poep, braaksel en slijmige afscheidingen – als je onderzoek doet naar parasieten krijg je met de minder aangename geuren en kleuren van het leven te maken. Toch is menig onderzoeker gefascineerd door deze ‘vieze’ beestjes. Een van hen is parasitoloog Frans Rochette. In zijn boek ‘Leven met parasieten’ neemt hij de lezer mee op reis door de wereld van wormen, vlooien en luizen.   Hij vertelt een indrukwekkend verhaal over diversiteit, wetenschappelijke misverstanden en de kunst van het overleven.

Onzichtbaar
Rochette’s boek is bedoeld als een eye-opener voor een van de oudste levensvormen op aarde. Terwijl parasitisme de meest voorkomende manier van leven is, is er over de meeste soorten niet veel bekend. Er wordt veel op onderzoek van de afgelopen eeuwen geteerd. Een reden daarvoor is volgens Rochette dat veel parasieten met het blote oog niet zichtbaar zijn. Tegenwoordig blijft het ondanks de modernste microscopen lastig om parasieten op te sporen en goed te herkennen, aldus Rochette.

Paradoxale fascinatie
Parasieten gelden als   onderontwikkelde en daarom minderwaardige levensvormen en ziekteverwekkers die hun onvrijwillige gastheren genadeloos uitputten. Rochette geeft toe dat de fascinatie voor parasieten vaak een paradox lijkt. Toch is het indrukwekkend hoe zo’n primitief organisme zo succesvol kan zijn. Hoewel we een aantal parasieten dankzij moderne medicijnen konden uitroeien zijn er ook veel soorten niet klein te krijgen.

Overlevingskunstenaars
Er is bijna geen plek op aarde waar parasieten niet voorkomen. Ze kunnen zich zelfs in het extreem zure milieu van de maag vestigen. Wanneer een soort van de kleine plagers succesvol bestreden wordt komen vaak drie nieuwe weer opdagen. Als de gastheer een nieuw verdedigingsmechanisme ontwikkelt dan vinden zijn parasieten wel weer een nieuwe besmettingsstrategie. Het is een evolutionaire wedstrijd.

Verbluffende feiten
Rochette weet verbluffende feiten te vertellen over de ongeliefde beestjes. Neem bijvoorbeeld een runderlintworm die een lengte tot 10 meter kan bereiken. Hoe kon een kleine rattenvlo de middeleeuwse Zwarte Dood veroorzaken waar een derde van de Europese bevolking aan overleed?   Wat maakt het mogelijk dat   de eencellige parasiet Toxoplasma het gedrag van muizen en mensen kan manipuleren? Op welke manier kunnen worminfecties ons immuunsysteem versterken?

Details
Met zijn boek probeert Rochette aandacht te vragen voor onderzoek naar parasieten. Hij slaagt erin om zijn fascinatie met de lezer te delen. Soms verliest hij zich echter een beetje in details. Hij besteedt meerdere hoofstukken aan verschillende soorten wormen waarin de lezer geconfronteerd wordt met veel getallen en namen die voor de kern van het verhaal niet per se nodig zijn. Rochette’s verhalen over historische gebeurtenissen zoals de pestepidemie of de uitbraak van trichinose zijn wel weer heel sterk. Ook de beschrijvingen van traditionele anti-parasitaire therapieën maken het boek interessant.

Natuur zoals ze is
De kern van zijn boodschap is: parasieten zijn geen minderwaardige levensvormen. Ze boeken ze meer succes dan de meeste andere soort en zijn ze niet weg te denken uit het dierenrijk. De natuur is niet alleen maar schoonheid, vrede en harmonie. Wie van de natuur houdt zou ook parasieten als onderdeel van de natuur moeten accepteren. Dit boek gaat wellicht geen parasieten-fan van je maken. Het zet wel tot denken aan en laat je met andere ogen naar wormpjes en horzels kijken.

Titel: Leven met parasieten
Auteur: Frans Rochette
Uitvoering: paperback
Prijs: 19,95
Uitgever: KNNV Uitgeverij, Zeist 2012
ISB-N: 9 789050 114363