Rampzomer voor rotgans in Siberië

Onder de rotganzen die binnenkort weer in het waddengebied neerstrijken, zullen dit jaar opvallend weinig jongen zijn. Deze voorspelling is gebaseerd op onderzoek van Bart Ebbinge en Bart Nolet en hun expeditie op het Siberische schiereiland Taimyr. Alterra, onderdeel van Wageningen UR en het Nederlands Instituut voor Ecologie onderzochten hier afgelopen zomer de relaties tussen pooldieren en de rol van het klimaat hierin.

De afgelopen zomer bleek rampzalig voor de broedende ganzen. De vogels hadden veel last van rovende sneeuwuilen, middelste jagers, meeuwen en poolvossen. Die dieren eten doorgaans vooral lemmingen. De lemmingenpopulatie op Taimyr stortte echter al vroeg in het seizoen in. De roofdieren stortten zich toen maar op de broedsels van de rotganzen. De winter hield dit jaar in Siberië lang aan. Toen sneeuw en ijs eindelijk smolten, gingen de nog overgebleven ganzeneieren in de waterstroom mee. De situatie was volgens Bart Ebbinge uitzonderlijk. Normaal is veel sneeuw en ijs al verdwenen als de rotganzen beginnen te nestelen.

Ook de ontwikkeling van de lemmingen was raar dit jaar. Het knaagdiertje kent van nature een cyclus van drie jaar. Dit jaar werden er veel lemmingen verwacht, omdat het vorige lemmingpiekjaar, 2005, precies drie jaar geleden was. Om onverklaarbare redenen is de lemmingstand echter al gedurende de winter ingestort. Te weinig voedsel? Een korte dooiperiode gedurende afgelopen winter? Iets heel anders? Bart Ebbinge: “We weten het niet. Ten westen van de Oeral, in het Europese deel van de Russische toendra, was de maand juli veel warmer. De sneeuw verdween daardoor heel snel, en met enige vertraging konden veel kolganzen daar wel tot broeden komen. In dit deel van de Russische toendra komen ook in andere jaren nauwelijks lemmingen voor, zodat het broedsucces van de ganzen hier niet zo sterk door de lemmingcyclus wordt beïnvloed.”

Sinds begin dit jaar volgt de Natuurkalender een aantal kolganzen op hun trek tussen hun overwinteringgebied in Nederland en hun broedgebied in Noord-Rusland. Bij elke positie is tevens de dan heersende temperatuur te zien. Zo kun je de route volgen van gezenderde ganzen als Kees, Marco, Melis, Eric, Cas en Kramer en zien hoe koud het is als ze de Russische toendra’s gaan verlaten om naar Nederland te trekken.

Bron: Alterra