‘Oplossen problemen Nederlandse natuur vraagt om doorzettingsvermogen’

Onze unieke Nederlandse natuur op land staat er slechter voor dan ooit. Sinds 1990 zijn populaties wilde dieren in zowel open natuurgebieden zoals heide, als in het agrarisch landschap, gemiddeld gehalveerd. Diverse vogel-, vlinder- en reptielensoorten die vroeger algemeen voorkwamen zijn tegenwoordig zeldzaam.

Deze zorgwekkende ontwikkeling blijkt uit het vandaag door het Wereld Natuur Fonds (WWF) gepubliceerde Living Planet Report Nederland, getiteld ‘Natuur en Landbouw Verbonden’. Het rapport dringt aan op een snelle en structurele vermindering van stikstof - een belangrijke veroorzaker van verlies aan biodiversiteit - om onze unieke Nederlandse natuur een kans te geven te herstellen. 

Dierpopulaties in open natuurgebieden, zoals heide, zijn de afgelopen dertig jaar sterk achteruitgegaan. In heidegebieden op hoge zandgronden met zeer hoge stikstofneerslag, is de omvang van dierpopulaties gekelderd: gemiddeld met bijna 70%. Het afplaggen van de bodem om stikstof af te voeren en begrazing door schapen en runderen tegen de woekerende grassen heeft de afname van dieren duidelijk niet kunnen stoppen. Deze hoge concentraties worden voornamelijk veroorzaakt door stikstofuitstoot afkomstig uit de veehouderij.

In de agrarische gebieden zijn populaties wilde dieren gemiddeld gehalveerd. Van de boerenlandvogels behoren veldleeuwerik, patrijs en de kemphaan tot soorten die de sterkste daling laten zien. Oorzaken zijn de intensieve landbouw, verdroging en het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

In bossen bleven dierpopulaties landelijk gemiddeld stabiel. Bestaande bossen worden steeds ouder en krijgen meer variatie en structuur, wat voor veel diersoorten gunstig is. In bossen op de hoge zandgronden daarentegen, daalden dierpopulaties op plekken met zeer hoge stikstofdepositie gemiddeld met 26 procent. Toch laten bossen juist daar zien dat herstel mogelijk is. In gebieden waar stikstofneerslag de afgelopen jaren daalde richting het niveau waarbij natuur op lange termijn geen schade oploopt, blijkt de omvang van dierpopulaties met 24 procent gegroeid. 

Het Living Planet Report concludeert dat herstel van biodiversiteit mogelijk is maar om doorzettingsvermogen vraagt. Er zijn forse investeringen nodig in de kwaliteit en kwantiteit van natuur én in een omslag van de landbouw. Boeren hebben hiervoor steun nodig zodat zij kunnen omschakelen naar natuurvriendelijke kringlooplandbouw.

“We moeten opletten dat we de rekening niet bij één sector leggen”, aldus Natasja Oerlemans, Hoofd Voedsel en Landbouw bij het Wereld Natuur Fonds. “Landbouwgrond beslaat tweederde van Nederland en neemt daarmee, als groot leefgebied van wilde planten en dieren én belangrijke drukfactor op natuurgebieden, een sleutelrol in. Maar het oplossen van de huidige natuurcrisis is een gezamenlijke opgave, waarbij iedereen moet en kan bijdragen om de omslag naar een natuurvriendelijke landbouw daadwerkelijk mogelijk te maken voor boeren. Het WWF Living Planet Report laat zien dat we als samenleving het probleem niet voor ons uit kunnen schuiven. Het is nu tijd om het verlies van biodiversiteit te stoppen en te werken aan herstel van onze leefomgeving.”

Het Living Planet Report Nederland is een publicatie van het Wereld Natuur Fonds, in samenwerking met diverse Nederlandse natuuronderzoeksorganisaties*. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) publiceert de trendgegevens van dierpopulaties die aan het rapport ten grondslag liggen vandaag ook op het Compendium van de Leefomgeving. Het is de derde keer dat het WWF Living Planet Report over natuur in Nederland verschijnt.

Bron: Wereld Natuur Fonds
*) Het WWF Living Planet Report Nederland – Natuur en landbouw verbonden is gepubliceerd door het Wereld Natuur Fonds (WWF) in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center, ANEMOON, EIS Kenniscentrum Insecten, FLORON, Nederlandse Mycologische Vereniging, RAVON, Sovon Vogelonderzoek Nederland, De Vlinderstichting en Zoogdiervereniging.