Oorlog, heelal, natuur - Henny Radstaak

Het is druilerig weer als ik iets later dan op de afgesproken tijd aankom bij het Herinneringscentrum Kamp Westerbork. In dat centrum is de ontmoeting met boswachters Pauline Arends en Evert Thomas. Bij een flinke kop cappuccino vertelt Pauline over hoe de opname verliep van Vroege Vogels tv, waar ze net van terug is. De tv-collega's zijn nog aan het draaien op het terrein en in de bunker, waar het allemaal om gaat vandaag. Op het terrein van Kamp Westerbork ligt een grote oude aardappelbunker, waar vroeger ten tijde van het kamp dus de aardappels opgeslagen werden. Inmiddels heeft Staatsbosbeheer de bunker geschikt gemaakt voor bewoning door vleermuizen en herbergt deze plek de grootste kolonie baardvleermuizen van Nederland. Er zitten er ruim 800, en de meesten zijn nog in winterslaap. Maar het zal niet lang meer duren of deze vliegende zoogdieren ontwaken en brengen de zomer elders door.

Na de koffie vertrekken we richting het kamp. Het eerste wat tussen de bomen opdoemt, zijn de grote metalen radiotelescopen van de Radiosterrenwacht, die sinds de jaren 70 op deze plek, pal naast het voormalige kamp, 'luistert' naar  het heelal. We passeren de plekken waar vroeger de barakken hebben gestaan van het 'Durchgangslager'. Er is geen barak meer over, maar door verhogingen in het landschap is exact te zien waar ze gestaan hebben. Het blijft natuurlijk bizar, dat op via deze plek middenin de Drentse natuur, ooit 100.000 joden richting de Duitse gaskamers zijn gedeporteerd. Het is grijs weer en het miezert.

Uiteindelijk komen we bij een wachttoren, een hek met prikkeldraad en het bekende monument met de omhooggebogen rails. Direct naast het monument ligt de bunker. De cameraploeg en Vroege Vogels-collega Janneke de Weerdt zijn net klaar met draaien en pakken hun apparatuur weer in. Zij hebben mooie shots kunnen maken van de baardvleermuizen, zonder ze al te veel te verstoren: belicht met LED-lampjes, die wel licht maar nauwelijks of geen warmte afgeven. Want een hogere temperatuur doet de dieren ontwaken. We mogen zelfs niet te lang binnen blijven, anders zouden we met onze lichaamstemperatuur de boel teveel opwarmen.

We beginnen de reportage lopend langs het monument. Boswachter Evert vertelt even kort wat over het kamp, daarna gaan we de bunker in. Dat ga ik verder niet allemaal in dit weblog beschrijven, luister maar naar de reportage, die we binnen fluisterend opnamen.

Als we na een kwartier weer buiten staan word ik opnieuw getroffen door het bizarre van de plek. Het hek van prikkeldraad en de wachttoren als stille getuigen van wat hier ooit plaatsvond, de grote metalen gevaarten die de ruimte afspeuren - misschien wel naar buitenaards leven, en de kleine maar talrijke baardvleermuizen die hier, in de oude bunker van het kamp, hun thuis vinden.