Onderzoek aan gestrande potvissen

Op 14 januari is het Walvisteam van Naturalis Biodiversity Center op Texel om zoveel mogelijk materiaal te verzamelen voor onderzoek aan de gestrande vijf potvissen. Naturalis komt in actie als een walvis is overleden. Van elke in Nederland aangespoelde walvis bewaart het instituut waar nodig het hele skelet, of delen ervan, in de rijkscollectie, zodat er onderzoek aan gedaan kan worden.

De oorzaak van de stranding is nog niet bekend, maar meestal komt het door navigatieproblemen. Het Dutch Wildlife Health Center van de Universiteit Utrecht doet het verdere onderzoek naar de doodsoorzaak. Het walvisteam zal morgenochtend rond 10:00 uur aanwezig zijn bij Paal 12 op het strand van Texel.

Ter plekke onderzoek uitvoeren
Omdat er vijf walvissen tegelijk aangespoeld zijn is het niet mogelijk om ze allemaal ter plekke te ontleden en de skeletdelen daarna mee te nemen naar Naturalis. Het Ministerie van Economische Zaken beslist wat de verdere stappen zijn in de berging van de potvissen. Naturalis meet de dieren op en neemt monsters van weefsel, delen van organen, wormen en andere parasieten mee voor onderzoek.

Leren van dode dieren
We kunnen walvissen helpen beschermen als we meer weten over hoe en waar ze leven en hoe ze aan hun einde komen. Sommige dingen zoals wat ze precies eten, welke parasieten ze hebben en hoe ze in elkaar zitten, kunnen we alleen van dode dieren leren.

Al het materiaal van de potvissen wordt daarom opgenomen in de wetenschappelijke collectie, zodat wetenschappers wereldwijd onderzoek kunnen doen aan de evolutie van walvissen, aan de ontwikkeling van en variatie binnen de soort, en via DNA en parasieten aan herkomst, ziektes en bedreigingen. 

Onderzoek naar de doodsoorzaak van de gestrande walvis wordt uitgevoerd door het Dutch Wildlife Health Center van de Universiteit Utrecht. In hun laboratorium bekijken zij de organen en weefsels op afwijkingen, ziektes en bacteriën.

Potvisstrandingen
Bij deze stranding gaat het om een groep van vijf jonge potvissen. De potvis is een tandwalvis. Ze hebben in de onderkaak ongeveer 20 tot 30 puntige tanden die wel 20 cm lang kunnen worden. Een volwassen potvisman kan 18 meter worden.

Groepen mannetjes trekken in de zomer vanuit het Zuiden naar de poolzeeën, op zoek naar voedsel zoals inktvissen. In de winter zwemmen ze weer terug, waarbij ze soms een verkeerde afslag nemen en in de Noordzee terechtkomen. Dit is te ondiep water voor ze, waardoor ze niet goed kunnen navigeren en geen voedsel kunnen vinden. Lukt het ze niet uit de Noordzee te komen, dan zitten ze in de val en komen ze om.

De meeste strandingen vinden van november tot februari plaats. De laatste keer dat er meer dan één potvis strandde, was in 2004 waarbij er twee levend gestrand zijn en weer losgetrokken. In 1997 strandden er vier potvissen op Ameland die vrijwel direct overleden.

Laten liggen?
Op Facebook stellen we de vraag of we niet een van de potvissen moeten laten liggen voor aasteters zoals de ivoormeeuw.  Geef ook je mening.

Alle walvisstrandingen worden bijgehouden op  www.walvisstrandingen.nl.