Trapezeschelp, nieuwe soort voor Nederland

In een grote kluit oesters, verzameld langs de Westerschelde, werd begin april een trapezeschelp ontdekt. Dit schelpdier uit het Middellandse Zeegebied was nog niet eerder in Nederland gevonden.  Het gaat om een jong exemplaar van de soort Cardita calyculata die behoort tot de familie trapezeschelpen.

Op 2 april 2021 verzamelde Gab Mulder in Zeeuws-Vlaanderen op de Platen van Hulst van Stichting Anemoon een brok fraaie, aan elkaar gegroeide Japanse oesters. Bij het schoonmaken viel daar een doubletje uit van een kleine tweekleppige. Al snel werd duidelijk dat dit geen jonge oester was, maar een jong exemplaar van een tweekleppige die nog niet eerder levend of in verse toestand in ons land gevonden was.

Wereldwijd komen ongeveer honderdvijftig soorten uit deze familie voor, die vrijwel allemaal in warmere gebieden leven. Trapezeschelpen zijn over het algemeen opvallend stevig, met in de meeste gevallen duidelijke dwarsribben die over de buitenkant lopen. Het slot heeft vaak opvallende slottanden. Sommige vormen kunnen oppervlakkig wat op kokkels of andere hartschelpen lijken.

Cardita calyculata hoort bij de geologisch gezien zeer oude tweekleppigenfamilie Carditidae, waarvan veel soorten worden aangeduid met de naam 'trapezeschelpen'. Er leefden al vertegenwoordigers in het Perm, een geologisch tijdperk dat bijna 300 miljoen jaar geleden begon. Ook bij ons spoelen zo nu en dan schelpen van al lang uitgestorven familieleden aan, vooral in Zeeuws-Vlaanderen. Maar dit keer gaat het dus om een levend exemplaar.

De nu in de oesterkluit aangetroffen Cardita-soort leeft algemeen in de Middellandse Zee en rondom de Canarische Eilanden en de Azoren. Behalve soorten die vanuit heel andere delen van de wereld onze regionen bereiken en zich daar handhaven en uitbreiden (exoten), zien we de laatste decennia ook allerlei organismen hun oorspronkelijk meer zuidelijke verspreidingsgebied in noordwaartse richting uitbreiden. Ze worden daarbij onbedoeld vaak een handje geholpen door de mens, bijvoorbeeld door oestertransporten of ballastwater. Door het mildere klimaat kunnen ze zich hier nu wel vestigen.

Omdat het betreffende exemplaar is aangetroffen in een kluit oesters, ligt het voor de hand te denken aan aanvoer via de schelpdierindustrie. Toch is dat niet zeker. Oesters vormen een ideaal substraat voor planktonische larven en ander in het water zwevend spul om zich op te vestigen. De vraag is nu of de soort ook wordt aangetroffen op andere plaatsen, zoals rondom Yerseke.

Het is nog niet zeker of de soort zich echt heeft kunnen vestigen in de Nederlandse wateren. Cardita calyculata past wel in het profiel van zuidelijke soorten die zich in noordwaartse richting kunnen uitbreiden. Overigens benadrukken de onderzoekers dat er geen reden is om aan te nemen deze soort veel invloed op de omgeving en inheemse soorten zal hebben.

Alle meldingen van schelpdieren en andere zee-organismen zijn welkom bij Stichting ANEMOON en via platforms als Waarneming.nl.

Lees meer hierover op Nature Today
Bron: Gab Mulder en Rykel de Bruyne, beiden Stichting ANEMOON