Nelleke Noordervliet: Wandelaars welkom

De maand mei heb ik doorgebracht in Ierland, in county Kerry, in een heerlijk huis aan het water van de Kenmare River, een fjord waar de Atlantische Oceaan zich met westerstorm hoog in opstuwt. In Ierland regent het vaak, maar soms ook niet. En zelfs de regen is deel van de schoonheid van het landschap. Er is veel landschap in Ierland. Het land is twee zo groot als Nederland en er wonen slechts 6 miljoen mensen, waarvan een kwart in en om Dublin. Er is dus maximale ongereptheid in onze ogen. Weinig autowegen; bedrijventerreinen ben ik in County Kerry eigenlijk niet tegengekomen. Wel betrekkelijk veel schapen en heel veel turf.

We hebben uiteraard wandelingen gemaakt. Overal zijn paden gemarkeerd. The Kerry Way is het langste: 214 kilometer over niet altijd even makkelijk terrein. Ieren zijn grote wandelaars. Ze zijn trots op hun land, ze houden ervan en vinden dat ze het recht hebben overal van dat land te genieten. Landeigenaren denken daar genuanceerder over. En dus moesten er wetten tot stand komen om de claims te reguleren. The Roads Act van 1993 en de Owners Liability Act van 1995.

Wandelaars willen overal wandelen en eigenaars aansprakelijk stellen voor ongelukken. Landeigenaren willen geen vreemden op het erf en als die vreemden er dan zijn moeten ze uit hun eigen doppen kijken. Gechargeerd gezegd. Er is dus veel prikkeldraad, niet alleen om de schapen binnen te houden maar ook om de recreant buiten te houden. Waar de wandelaar welkom is, worden trapjes over het prikkeldraad gemaakt, handiger dan poortjes of hekken, die de slordige recreant toch maar open laat staan. In zompige stukken worden stapstenen of plankiertjes gelegd. Wandelaars  mogen niets achterlaten, en inderdaad: geen plastic flesje of verpakking, zelfs geen dopje gezien! Ook geen afvalbak trouwens. Kom daar eens om op de Posbank.

Af en toe spelen de conflicten hoog op. Toen wij er waren was het verkiezingstijd, niet alleen voor het Europese Parlement maar ook voor de counties. De kandidaten konden zich in een televisieprogramma profileren met hun standpunt over de toegankelijkheid van landgoederen. Naar ons idee zijn landgoederen stukken bosrijk gebied in Overijssel met een aardig kasteeltje erop en nette wandelpaden. Parken eigenlijk en bovendien van gelimiteerde omvang. In Ierland is dat anders. Uitgestrekte ruige heuvels en hoogveen, turfvelden, getooid met ondoordringbare gaspeldoorns, rotsachtige kapen, zompige moerassen. En dat is dan van iemand, die er soms wel maar vaak ook niet woont, die er schapen houdt of jaagt. Op geen enkele wijze in cultuur gebracht. Bij ons vrijwel onvoorstelbaar. Aan de televisiediscussie namen fervente wandelaars deel tegenover landeigenaren. Ik heb er met open mond naar zitten kijken.

De doorsnee Ier heeft geen probleem met boeren, maar de grootgrondbezitter doet hen nog altijd denken aan vroeger tijden, toen de Engelse 'onderdrukker' een groot deel van het land bezat en uitmolk en intussen een bruin leven leidde in Londen. De Ierse Onfhankelijksstrijd is niet voor niets uitgevochten en leeft nog altijd in de harten van de Ieren. Op veel plaatsen, ook in het huis dat we hadden gehuurd, kwamen we portretten tegen van Michael Collins, als was hij een familielid.

Terwijl ik door dat prachtige land liep, moest ik af en toe denken aan de dichter J.C. Bloem. Natuur is voor tevredenen of legen. En dan: wat is natuur nog in dit land? Een stukje bos ter grootte van een krant. Een heuvel met wat villaatjes ertegen. Hij schreef Domweg gelukkig in de Dapperstraat in 1945, toen Nederland 9 miljoen inwoners had en er hier en daar nog weidse vergezichten waren zonder windmolenparken, bedrijventerreinen, vinexwijken of klaverbladen. Om een andere regel van Bloem te citeren: Voorbij, voorbij, o, en voorgoed voorbij.