Nelleke Noordervliet: De stilte en de duisternis

'Hebben jullie een zaklamp bij je?' vroeg Tineke, toen we na het eten afscheid namen. Tineke en Leo wonen op zo'n tien minuten lopen van ons vakantiehuis. 'Er is geen maan,' zei ze. Ook waren er geen sterren. Het was gewoon bewolkt, zoals zo vaak, en een uur of negen 's avonds. Winter.

Wij dachten dat het wel mee zou vallen. Maar eenmaal de bocht om en buiten bereik van het zachte licht uit Tineke's raam, stond de duisternis als een strakke huid om ons heen. Geen hand voor ogen is nog vriendelijk uitgedrukt. Zelfs niet nadat we onze ogen hadden laten wennen aan het donker. Nergens licht. Nergens.

 We frommelden onze telefoons tevoorschijn en zochten de flashlight. Een bundel licht scheen op het pad en begeleidde ons naar huis. Op sommige nachten als er geen wind staat en de zee zelfs niet ruist is de stilte net zo intens als de duisternis. Het is alsof je twee belangrijkste zintuigen, gehoor en zicht, het totaal af laten weten. Alsof je plotseling blind en doof bent geworden. De kreet van een late vogel schept dan opeens diepte in het zwijgende, donkere landschap. Een teken van leven.

Voor ons Randstedelingen, altijd en eeuwig en overal omgeven door licht en geluid, om niet te zeggen lawaai, is zo'n ervaring onthullend. Er zijn weinig plaatsen in onze wereld waar we die kunnen hebben. Foto's vanuit satellieten laten een netwerk van licht zien over het grootste deel van alle continenten. deze week verschenen berichten in de krant dat de intensiteit was toegnomen. In Amsterdam weet ik mij dag en nacht verbonden met anderen omdat ik ze hoor en/of zie. Dat kan iets geruststellends hebben: je bent niet alleen. Maar ook iets opdringerigs: wij zijn er!

Nu weet ik dat er in in de buurt van ons vakantiehuis ook mensen zijn. Hun aanwezigheid gaat op in de natuur. Daar moeten stedelingen aan wennen. Het dierlijke in ons wordt aangesproken. Zacht ademend krullen we ons op in ons holletje, terwijl de aarde draait. Het is misschien overdreven, maar in dat soort nachten voel ik bijna de bewegingen van de aarde en het universum. Hoe de sterrenhemel wentelt en kantelt, hoe alles uit elkaar beweegt, razendsnel in werkelijkheid, maar voor mijn waarneming in uiterst trage dans. Hoe de zon geduldig wacht tot mijn horizon haar nadert. De as van de aarde is goed gesmeerd, die piept en kraakt niet. De gedachten die als bliksemflitsen door mijn hersens schieten, vuurwerk soms, vallen stil. Ook in mijn hoofd gaan de lampen en de radio uit. Het is net of je als kind de hand van je moeder voor het eerst loslaat. 

Het is een gevoel van gewichtloosheid, zoals een astronaut kent.

En dan opeens tegen de ochtend: regen, een windvlaag. Het geschreeuw van een meeuw. Heel in de verte kraait een haan.
Ik vertel lekker niet waar het is.