Nederlandse bodem zakt meer dan verwacht

Dat de bodem van Nederland zakt, was al een vermoeden. Maar het is nu voor het eerst ook gemeten voor het hele land. Vooral in het westen daalt de bodem veel meer dan verwacht. Dat blijkt uit gegevens van de nieuwe Bodemdalingskaart Nederland, die deze week wordt gepresenteerd door het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (NCG).

Een team van onderzoekers onder leiding van prof. Ramon Hanssen (NCG / TU Delft), heeft drie verschillende soorten meetdata verwerkt in het onderliggende model: satelliet-radars, GPS, en zwaartekrachtmetingen. Deze gegevens zijn verwerkt tot een interactieve kaart in een publiek toegankelijke website: bodemdalingskaart.nl. Omdat de kaart naast de verschillende grondsoorten in Nederland ook de locatie van olie- of gasvelden laat zien, is goed te zien wat de oorzaak is van de waargenomen bodemdaling. De kaart wordt actueel gehouden met de nieuwe satellietmetingen die dagelijks beschikbaar komen. Hierdoor kan bijvoorbeeld worden bijgehouden of de bodemdaling afneemt bij verminderde gaswinning in Groningen.

Met de kaart hebben de onderzoekers voor het eerst onderscheid kunnen maken tussen de diepe oorzaken van bodemdaling, zoals gaswinning, en de effecten in de bovenste paar meter. Dat laatste kon tot nu toe niet direct gemeten worden. Het blijkt dat die ‘ondiepe’ bodemdaling op verschillende plekken in Nederland zelfs groter is dan die door de bekende, diepe oorzaken.

Vooral in de veen- en kleigebieden in het westen van het land is deze bodemdaling nu duidelijk meetbaar, en merkbaar de afgelopen zomer, met tientallen huizen die scheuren en verzakkingen vertoonden door de droogte. Klimaatverandering lijkt een grote rol te spelen bij deze versnelde bodemdaling. Door de relatief warme zomers drogen veenbodems meer uit, waardoor een snellere bodemdaling optreed. Dit is een onomkeerbaar proces: het veen oxideert, waardoor er bovendien ook meer CO2 vrijkomt in de atmosfeer.

Het beeld dat ontstaat uit de kaart geeft volgens Hanssen de ernst van het probleem van bodemdaling in Nederland goed aan: ‘Als de bodemdaling doorzet in het huidige tempo, betekent dat misschien wel het einde van het karakteristieke Nederlandse landschap met weides, koeien en molens, of een enorme schade aan de historische binnensteden’. Een schade die volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PDF, p. 8) kan oplopen tot 22 miljard euro in 2050.

De mogelijkheid om dit nu goed te kunnen meten is echter ook goed nieuws. Waterschappen kunnen deze metingen gebruiken om effectiever om te gaan met hun peilbeheer, door bijvoorbeeld beter te anticiperen op periodes van droogte.

Bron: TU Delft