Nederlandse biodiversiteit vermindert door stikstofdepositie

De neerslag van stikstof is een van de belangrijkste factoren waarmee de mensheid de natuur wereldwijd beïnvloedt. In Nederland neemt de biodiversiteit af door stikstofdepositie. Recente inzichten over bedreigingen en wegen naar herstel zijn nu gebundeld in een themanummer van het tijdschrift Biological Conservation.

Door de uitvinding van kunstmest en in mindere mate door industrialisatie en verkeer is de wereldwijde stroom aan stikstof enorm versterkt. Naar schatting wordt er via kunstmest twee tot dire keer zoveel reactieve stikstof in de omgeving gebracht als in de natuurlijke situatie. De mensheid is dus van grote invloed verhoogde stikstof depositie.

De kunstmest verspreidt zich via de lucht en slaat ergens anders weer neer, ook in natuurgebieden. Dit heeft een ingrijpende invloed op het functioneren van ecosystemen. Ook de soortenrijkdom van planten en dieren heeft te lijden onder verhoogde stikstofconcentraties.

"Bij vlinders nemen soorten uit stikstofrijke omgeving toe ten opzichte van soorten uit stikstofarme milieus," zegt Michiel Wallis de Vries, buitengewoon hoogleraar aan Wageningen University & Research en redacteur van het themanummer, samen met stikstofdeskundige Roland Bobbink van Onderzoekcentrum B-WARE (Radboud Universiteit Nijmegen). “Dat leidt tot een sterke afname in de soortenrijkdom, omdat maar heel weinig soorten zijn aangepast aan die stikstofovervloed en doorwerkingen ervan in het voedselweb.”

De stikstof werkt als een verzurende factor in voedselarme bodems. Hoger in de voedselketen kan er een onbalans ontstaan tussen stikstof en andere voedingsstoffen. Het is belangrijk om te kijken hoe de effecten van stikstof ingeperkt kunnen worden en de onbalans niet nog verder vergroot wordt. Een lastige opgave, want er is nog veel onbekend over de doorwerking van de invloed van stikstof.

"Gezien de grote effecten, lijkt het in Nederland absoluut noodzakelijk om ervoor te zorgen dat de uitstoot van reactieve stikstof naar de atmosfeer sterker wordt teruggeschroefd dan nu het geval is", stelt stikstofdeskundige Roland Bobbink. Omdat de ammoniakbelasting de laatste jaren niet verder daalt, lijkt het dus noodzakelijk om sterker in te zetten op vermindering van de stikstofuitstoot door verduurzaming van de landbouw.

In Vroege Vogels Radio vertelde onderzoeker Arnold van den Burg over het overschot aan stikstof dat een tekort aan kalk veroorzaakt. Hierdoor groeien bomen niet meer goed en breken jongen vogels hun pootjes. Beluister hier het gesprek.

Bron: Wageningen University Research