Nederland twee soorten slakken rijker

Onlangs zijn twee nieuwe soorten landslakken voor de Nederlandse fauna ontdekt. De dieren hebben de Nederlandse namen 'Behaarde grasslak' en 'Vergeten schorshorentje' gekregen. De ontdekking is gepubliceerd in de laatste uitgave van het tijdschrift Basteria van de Nederlandse Malacologische Vereniging. Het komt vrij zelden voor dat er nieuwe slakkensoorten ontdekt worden.

De Behaarde grasslak Xerotricha apicina is een echte nieuwkomer die in 2003 werd ontdekt bij IJmuiden. Waarschijnlijk bewoont deze soort sinds omstreeks 2000 een oever van het Kennemermeer, waar hij plaatselijk in honderden exemplaren per vierkante meter te vinden is. Zijn oorspronkelijk verspreidingsgebied ligt in Zuid-Europa, met name in Mediterrane streken. Net als in het oorspronkelijk verspreidingsgebied leeft hij bij IJmuiden in lichtvochtige duinen, diep verscholen tussen de begroeiing. Door zijn kleine schelpformaat (7-8 mm) valt het dier daar nauwelijks op. De import is waarschijnlijk een gevolg van de steeds toenemende mobiliteit van mensen en goederen. In IJmuiden breidt hij zich uit, en het lijkt een kwestie van tijd voordat de soort ook elders wordt gevonden. Het warmer wordende klimaat speelt hem daarbij in de kaart.

Het Vergeten schorshorentje Balea heydeni is daarentegen een soort die vanouds in Nederland voorkomt maar hier, en elders in West-Europa, tot dusver over het hoofd was gezien door de grote gelijkenis met het Schorshorentje Balea perversa . Uit de collectie van Naturalis in Leiden blijkt dat het Vergeten schorshorentje met zekerheid al in 1918 in Nederland voorkwam. De soort Balea heydeni is in 1881 uit Portugal beschreven. Deze soort heeft waarschijnlijk globaal dezelfde levenswijze als het gewone Schorshorentje, een soort die vooral te vinden is op boomstammen en oude muren. Op sommige plaatsen leven beide schorshorentjes naast elkaar. Balea heydeni lijkt uitsluitend in de buurt van de kust voor te komen, van Zeeland tot Noord-Holland, de meest oostelijke vindplaats ligt bij Barendrecht. Balea perversa is behalve uit de duinen ook uit het binnenland bekend.

In Nederland leven ongeveer 100 soorten landslakken, en het aantal soorten neemt toe. Een deel van de soorten is hier oorspronkelijk niet inheems. Ondanks hun spreekwoordelijke traagheid weten sommige slakken, al dan niet geholpen door de mens, in een opmerkelijk tempo hun verspreidingsgebied uit te breiden. Een bekend voorbeeld is de Segrijnslak die sinds een jaar of 15 veel plantenliefhebbers in Nederland, maar ook in bijvoorbeeld Amerika en Australië, tot wanhoop drijft. Daarnaast blijken sommige soorten bij nadere studie uit twee of meer sterk gelijkende soorten te bestaan.

Publicaties:
D.M. Soes & A.J. de Winter , 2005. Xerotricha apicina (Lamerck, 1822), een nieuwe immigrant in Nederland (Gastropoda, Pulmonata, Hygromiidae). Basteria 69: 81-86.
A. Boesveld, W.J.M. Maassen & E. Gittenberger , 2005. Twee echte Balea's in Nederland (Gastropoda, Pulmonata, Clausiliidae). Basteria 69: 13-19.

Bijgesloten foto's
links: Behaarde grasslak ( Xerotricha apicina )
rechts: Vergeten schorshorentje ( Balea heydeni )

Foto's: J. Goud, Naturalis

Bron: Naturalis