Nederland onder water

Een snoekbaars in gevecht met een Amerikaanse rivierkreeft, een uit het water springende winde en het spectaculaire broedgedrag van de bittervoorn. Vissen spelen de hoofdrol in de nieuwe natuurdocumentaire Nederland Onder Water van regisseur en onderzoeker Arthur de Bruin. Rode draad in de film is de wonderbaarlijke duizenden kilometers lange reis die de paling onderneemt van en naar de Sargassozee. De documentaire draait vanaf dit weekend in de bioscoop.

De Bruin wil met de film een lans breken voor de fascinerende wereld van de onderwater natuur. Volgens hem leeft het idee nog steeds dat het Nederlandse water troebel en saai is. Dat was zeker zo in de jaren ‘70 en ‘80, toen de waterkwaliteit in ons land nog extreem slecht was. Veel fabrieken loosden hun afvalstoffen destijds in de Europese rivieren, zoals de Rijn. De kwaliteit van ons zoete water is nog steeds niet op orde (Nederland voldoet nog niet aan de Europese KRW norm), maar het is wel een flink stuk verbeterd. Het water is minder troebel en diverse vissoorten hebben zich kunnen herstellen, zoals de beekprik, de bittervoorn, maar ook de kleine modderkruiper en het vetje. Het blijkt ook uit de nieuwe Visatlas van Nederland, dat half maart is verschenen.

Niet alleen vissen zijn te zien in de natuurfilm. Ook wantsen, kreeften, kriebelmuggen en de bosbeekjuffer. De mannetjes van deze libel hebben brede zwarte vleugels en een blauw metaalglanzend lichaam. De larven kunnen na uitkomen wel twee jaar onder water blijven. Vanaf mei sluipen de juffers uit hun huidje. De vrouwtjes zetten hun eitjes na de paring vervolgens op een ingenieuze manier weer af in de holle buizen van waterplanten.

Een hoogtepunt in de film is de manier waarop de bittervoorn samenleeft met de zwanenmossel. Het vrouwtje van deze karperachtige vis legt haar eitjes met behulp van haar legbuis in de kieuwholte van een levende mossel. Daarna laat het mannetje zijn ‘hom’ bij de instroomopening van de mossel los. De nakomelingen komen uiteindelijk via de kieuwholte van de mossel weer naar buiten. Ook mooi is het verborgen leven van de grote modderkruiper, die zelfs als het water in de beek bijna is verdwenen nog kan overleven, door zich ‘in de modder te kruipen’. Of de dappere exotische rivierkreeft die het aflegt tegen een snoekbaars.

Het is zonder twijfel een van de meest mythische vissen die we kennen. Naar verluidt trekt de paling eens in zijn leven naar de Sargassozee, een regio in de Atlantische oceaan bij het eiland Bermuda, om daar te paaien. De jonge palingen trekken dan weer naar de Europese wateren om daar volwassen te worden. De sterk overbeviste paling legt op deze manier in zijn leven gigantische afstanden af.

Nederland Onder Water draait vanaf nu in de bioscoop. In het najaar is de film te zien op televisie bij de NPO (AVROTROS).