Natuurmonumenten waarschuwt: watercrisis lijkt onvermijdelijk

Nederland stevent af op een toestand vergelijkbaar met de stikstofcrisis. Dit blijkt uit onderzoek van Natuurmonumenten: “We moeten nú alles op alles zetten om Europese waterdoelen te halen.” De natuurbeschermingsorganisatie lanceert de petitie 'Stop de Watercrisis'.

Over vijf jaar moet al het oppervlakte- en grondwater in Nederland van goede kwaliteit en kwantiteit zijn. Op het moment voldoet nog niet één procent van onze oppervlaktewateren aan alle eisen die Europa stelt. De waterkwaliteit verslechtert zelfs en (grond)waterstanden zijn structureel te laag. Plannen om de wateren te verbeteren zijn er, maar deze zijn te weinig concreet, stelt Natuurmonumenten. De organisatie waarschuwt: “Als we nu geen politieke daadkracht tonen, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor natuur én economie.”

In 2000 werd de Kaderrichtlijn Water opgesteld. Die internationale afspraken werden vastgelegd om de waterkwaliteit in Europa te verbeteren. Volgens de richtlijn moet het Nederlandse water in 2027 schoon en gezond zijn. Die, nu uiterste, deadline werd al twee keer eerder uitgesteld. Als onze wateren over vijf jaar niet voldoen aan de doelen, kan de Europese Commissie dwangmaatregelen of forse boetes opleggen.

Uit de analyse van adviesbureau Witteveen+Bos op de beheerplannen van de overheid in stroomgebieden blijkt dat het water in Nederland te vervuild is. Sterker nog, in de afgelopen jaren is de chemische kwaliteit op veel plekken verslechterd. Nederland bungelt zelfs onderaan de Europese lijsten als het gaat om waterkwaliteit.

Dat komt door vervuiling van onder andere mest, pesticiden, lozingen en andere verontreinigingen. Ook is er niet voldoende water beschikbaar: grondwaterstanden zijn nu al te laag en dalen. Dat is niet alleen zorgwekkend voor de natuur, maar ook in strijd met Europese verplichtingen die stellen dat er geen verslechtering is toegestaan.

Teo Wams, directeur natuurbeheer bij Natuurmonumenten zegt: “Er is sinds de vorige eeuw veel gedaan om de waterkwaliteit te verbeteren. En we hebben zeker vooruitgang geboekt: de terugkeer van de otter in de Nieuwkoopse Plassen en het Naardermeer is daar een mooi bewijs van. Toch slagen we er maar niet in om onze watersystemen gezond te krijgen, zodat de natuur kan herstellen. Op sommige plekken neemt de vervuiling zelfs weer toe. Deze negatieve trend vraagt om een versnelde uitvoering van maatregelen.”

De impact op de natuur is groot volgens Wiebe Borren, hydroloog bij Natuurmonumenten: “Veel waterdieren en -planten dreigen te verdwijnen uit onze beken, sloten, plassen en rivieren. Zo komt op veel plekken in het Vechtplassengebied geen krabbenscheer meer voor en lukt het al decennialang niet om icoonsoort de zalm terug te laten keren in de Rijn. Waar eens helder water vol waterleven aanwezig was, resten nu nog troebele wateren waar licht moeilijk in doordringt, en waar vrijwel geen leven meer in voorkomt.”

Hoewel er al vele stappen worden gezet, is het niet voldoende. Met het huidige beleid en uitvoering zullen doelen voor zowel waterkwaliteit als kwantiteit niet gehaald worden. Dit komt volgens de onderzoekers ook door een gebrek aan landelijke regie en een versnippering van verantwoordelijkheden tussen overheden. Natuurmonumenten doet daarom een appèl op minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat om de regie in handen te nemen.

“We moeten bereid zijn om echt in te grijpen en lastige keuzes te maken,” aldus Natuurmonumenten. “Er zijn strengere maatregelen nodig, zoals strenger mest- en pesticidenbeleid, het verminderen van lozingen, strengere regels voor grondwatergebruik, en een verbetering van de monitoring, zodat de effectiviteit van maatregelen tijdig vastgesteld en bijgestuurd kan worden.”

Volgens de organisatie biedt het nieuw beleid uit het Regeerakkoord, zoals het Nationaal Programma Landelijk Gebied, kansen voor het zetten van flinke stappen, maar is nog weinig concreet. “Een snelle en vooral effectieve invulling én uitvoering zijn cruciaal. Daarnaast is het belangrijk om integraal naar oplossingen te kijken. Denk aan het koppelen van kansen met natuur als bondgenoot. Dit kan bijvoorbeeld met klimaatbuffers en integrale overgangszones met heldere doelen voor waterkwaliteit en kwantiteit.”

Bron: Natuurmonumenten