Natuur in verkiezingstijd

In de verkiezingsdebatten gaat het tot nu toe vooral over onderwerpen als corona, het herstel van economie en de wenselijkheid van kerncentrales. De natuur komt nauwelijks aan bod. Tot afgrijzen van de natuurbeweging. In Vroege Vogels bespreken we de belangrijkste natuurdebatten in de Tweede Kamer van de afgelopen jaren. Hoe waren de stemverhoudingen? En we kijken vooruit. Met Kees de Pater van Vogelbescherming en Teo Wams, directeur natuurbeheer van Natuurmonumenten.

De Pater vindt het jammer dat de achteruitgang van de natuur in Nederland, en met name de deplorabele toestand van de boerenlandvogels geen onderwerp is tijdens deze verkiezingen. Volgens Wams zouden de debatten moeten gaan over de vraag wie de regie heeft over de inrichting van ons landschap. Over de vraag waar windmolens en zonneparken moeten komen te liggen, maar ook waar nieuwbouwwijken mogen verrijzen en bedrijvenparken de grond uit worden gestampt. Wat Wams betreft wordt het Rijk weer de regisseur, om de verrommeling van het landschap tegen te gaan.

Natuur is niet links, aldus De Pater. ‘Er is natuurlijk geen enkele partij, die zegt tegen de natuur te zijn’. Maar als je kijkt naar de talloze moties, die de afgelopen kabinetsperiode zijn ingediend om de Nederlandse natuur te versterken, dan zie je toch opvallend vaak dat partijen als GroenLinks, de SP, de Partij voor de Dieren en de PvdA hierbij betrokken zijn. Van voorstellen om de beschermde natuurgebieden (Natura 2000) uit te breiden tot het pleiten voor het verminderen van landbouwgif. Andere partijen als het CDA en de VVD proberen juist te morrelen aan de bescherming van deze gebieden. Tegelijkertijd komt juist het CDA met een initiatiefnota voor meer natuur in de stedelijke omgeving.

Een opvallende rol speelt D’66, dat enerzijds publiekelijk pleitte voor een halvering van de veestapel, maar anderzijds ook moties over de reductie van de veestapel wegstemt.
Op sommige natuurthema’s is de kamer eensgezind. Zo werd een voorstel van D’66 Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot in 2019 over het beschermen van landschapselementen (bermen, houtwallen, terpen e.d.) unaniem aangenomen.

Rutte III zou het groenste kabinet ooit worden. Zelfbenoemd. Volgens zowel Kees de Pater als Teo Wams verdient de huidige regering deze geuzennaam niet. Wel geeft Wams aan dat tijdens deze kabinetsperiode veel groene visies zijn gepresenteerd: een visie over de kringlooplandbouw, een bossenstrategie, een klimaatakkoord. Het zijn vooral veel grote woorden en plannen, maar heel concreet is het nog niet, aldus Wams.

Het meest bepalende natuuronderwerp in Den Haag van deze regeerperiode is ongetwijfeld het stikstofprobleem. Premier Mark Rutte noemde dit de grootste crisis in zijn politieke loopbaan. Hij deed die uitspraak ruim voor de corona-crisis. De negatieve effecten van de stikstofuitstoot van onder andere verkeer, industrie en de landbouw op de Nederlandse natuur waren natuurlijk al lang bekend. Maar toen de Raad van State in 2019 een streep zette door de PAS-regeling, schrok de politiek pas echt wakker. De Raad oordeelde dat het overschot aan stikstof de natuur zo verslechterd dat de overheid Europese natuurrichtlijnen zou schenden wanneer het nog vergunningen zou afgeven voor extra uitstoot. Met dit oordeel kwamen talloze bouwprojecten stil te liggen en raakten boeren hun vergunningen kwijt. En dat laatste leidde weer tot de fameuze boerenprotesten en snelwegblokkades.