Najaarszwermen

Spreeuwen, bijen en haringen. In grote groepen bijeen lijkt het alsof zwermen en scholen een eigen leven leiden. Ze draaien, keren en creëren spectaculaire nieuwe patronen en vormen. Het waarom is een van de grootste mysteries in de biologie. Vroeger dacht men dat het telepathie was, maar nu laten Groningse computermodellen iets anders zien .

Het geheim van zwermen
De herfst is dé tijd van de massale spreeuwenzwermen. Miljoenen komen vanuit Scandinavië en Rusland onze kant op. Bij het Groningse Lauwersmeer verblijft op dit moment een echte megazwerm van meer dan 100.000 stuks! Zo’n verschijnsel roept talloze vragen op. Waarom zwermen de spreeuwen? Hoe communiceren ze? Waarom botsen ze niet? Kortom, het mysterie van massazwermen.

Zwermenhoogleraar Charlotte Hemelrijk ontrafelde een deel van dat mysterie. Volgens haar is er sprake van een zogeheten ‘zelforganisatie’. De vogels zijn tot elkaar aangetrokken en bewegen dezelfde kant op. Zo proberen ze botsingen te vermijden. Verder blijkt dat één individuele spreeuw contact heeft met zeven buren in een zwerm. Via een wiskundig model toetste ze haar theorie en die klopte. Hemelrijk denkt dat spreeuwen in grote groepen vliegen om roofvogels slim af te zijn. Verder zijn de vogels heel sociale dieren, aldus Hemelrijk.

De Groningse Hans Gartner wordt helemaal lyrisch als hij spreeuwen hun capriolen ziet maken. Zijn fenologische meldingen zijn soms wekelijks te horen bij de fenolijn (035-6711338) van Vroege Vogels radio.

Enkele spreeuwenbeelden zijn van Arthur Hoffmann.