Meester in het paradijs: een biografie over Jac. P. Thijsse

Wie de naam Jac. P. Thijsse hoort, denkt aan Verkadealbums, Texel en misschien aan het eerste natuurmonument van Nederland, het Naardermeer. Maar wie was de man achter de plaatjes? In het boek ‘Meester in het paradijs’ duikt biograaf Dik van der Meulen diep in het leven van Thijsse – en in het landschap dat hij zo hartstochtelijk verdedigde.

Volgens Van der Meulen was Thijsse ‘de Thorbecke van het landschap’ en zou iedereen in Nederland hem moeten kennen. ‘Waarom krijgen studenten colleges over Willem de Zwijger en Drees, maar niet over de man die zo’n stempel op ons landschap heeft gedrukt’, aldus de biograaf. Zonder Thijsse hadden we misschien ook wel natuurgebieden gehad, maar later, minder en anders.

In een tijd waarin natuur nog geen vanzelfsprekend goed was, trok hij eropuit – te voet, per fiets, met de trein – om Nederland te verkennen én te beschrijven. Zijn missie: mensen leren kijken. Dik van der Meulen volgt in zijn dubbelbiografie de voetsporen van de meester in het paradijs.

Het boek is een reis door het leven van Thijsse én door het veranderende landschap van Nederland. Van zijn jeugd in Maastricht en Grave tot zijn jaren als onderwijzer op Texel. Van der Meulen maakt duidelijk hoe Thijsse zijn publieke stem vond – bijvoorbeeld via De Levende Natuur en de Groene Amsterdammer – waarmee hij in de jaren ’20 scherpe kritiek uitte tegen industriële ruimtelijke ingrepen, zoals de mergelwinning in Zuid‑Limburg. "Thans is het de Sint Pietersberg die ons roept", schreef hij.

De samenwerking tussen Jac. P. Thijsse en Eli Heimans was van fundamenteel belang voor de ontwikkeling van de Nederlandse natuurbeweging. In het boek beschrijft Van der Meulen hoe de twee elkaar in 1893 ontmoetten en vrijwel direct een vruchtbare samenwerking begonnen. Samen schreven ze acht populaire natuurboeken, richtten ze het tijdschrift De Levende Natuur op en ontwikkelden ze de eerste geïllustreerde flora van Nederland.

Hun missie: de natuur toegankelijk maken voor een breed publiek, met een frisse, persoonlijke toon die afweek van de droge, wetenschappelijke stijl van hun tijdgenoten. Thijsse leerde van Heimans hoe je over natuur kon schrijven zonder te vervallen in oubolligheid, en hoe je kinderen kon enthousiasmeren zonder te simplificeren.

• Titel: Meester in het paradijs
• Auteur: Dik van der Meulen
• Uitgeverij: Querido
• Verschijnt 12 november.

En of dit niet genoeg is, op 22 november is het jaarlijkse symposium van de Heimans en Thijsse stichting. Op dit natuurevenement wordt ook de Heimans en Thijsse prijs uitgereikt. Deze tweejaarlijkse prijs is voor personen of organisaties, die een belangrijke bijdrage leveren aan natuureducatie, -studie of -behoud.