Massaal veldparelmoervlinder op Bemelerberg

Op de Bemelerberg in Zuid-Limburg en in de directe omgeving daarvan vliegen momenteel honderden veldparelmoervlinders. Deze zeldzame vlindersoort was vrijwel verdwenen uit Nederland, maar is de afgelopen jaren weer aanwezig in dit natuurgebied van Stichting het Limburgs Landschap, dit voorjaar in grote aantallen.

Veldparelmoervlinders zijn bijna alleen actief bij zonneschijn en vliegen vanaf half mei tot half juni vooral op plaatsen met veel nectarrijke kruiden, veelal composieten zoals knoopkruid, margriet, muizenoortje en biggenkruid. De waardplant van de veldparelmoervlinder, waarop de rupsen zijn gespecialiseerd, is smalle weegbree. Na de paring zoekt het vrouwtje als afzetplaats voor de eitjes planten die groeien in een open en korte vegetatie, op de warmste plekjes nabij kale grond of juist in de luwte van hogere planten. De rupsen leven in groepen van tientallen exemplaren in spinselnesten op de waardplant, waar ze ook overwinteren. Op warme zomerdagen kunnen ze zonnend op de plant worden gezien. In 2008 is, in het kader van een veldproef om de overleving van rupsen onder invloed van schapenbegrazing te onderzoeken, een aantal rupsennesten op de Bemelerberg uitgezet. Het jaar daarop vlogen er al enige tientallen vlinders, maar de afgelopen week kwamen er meldingen van 250 tot ruim over de 300 vlinders. Het is op dit moment verreweg de algemeenste soort op de Bemelerberg. Vanaf de paden langs de waardevolle en verder voor publiek niet toegankelijke graslanden kunnen oplettende bezoekers de soort zelf zien.

Ook uit Vlaanderen komen berichten van hoge aantallen veldparelmoervlinders en het lijkt dus een bijzonder goed jaar voor deze soort. Mogelijk speelt de afgelopen strenge winter daarbij een rol; juist in relatief warme en vochtige winters kan er nogal wat sterfte optreden onder de rupsen. De situatie op de Bemelerberg is blijkbaar zeer geschikt voor de veldparelmoervlinder. Als er veel vlinders in een vrij klein gebied vliegen wordt de zwerfneiging groter. Dat kan betekenen dat ook andere geschikte plekken in de buurt van Bemelen  worden gekoloniseerd. De veldparelmoervlinder leeft in kruidenrijke, droge en schrale graslanden met een open, korte, vrij rommelige mozaïekstructuur. Lage vegetaties met een hoge dichtheid aan smalle weegbree worden afgewisseld met hogere overstaande vegetaties waarin de rupsen kunnen overwinteren en zich verpoppen. Daarnaast is er wat kale grond aanwezig en groeien er vaak op korte afstand bloemrijke ruigten met geschikte nectarplanten. Meestal is er enige beschutting in de vorm van verspreid staande struiken, struweel of een bosrand. Dit soort plekken is er nog voldoende te vinden.

Tekst: Kars Veling, De Vlinderstichting