Marlies Vaz Nunes: De cipier_18_04_2008

De mens wordt steeds minder uniek in de dierenwereld. Wat typisch menselijke eigenschappen leken, worden steeds vaker ook bij dieren gevonden. Neem bijvoorbeeld het opsluiten van gevaarlijke misdadigers. Ik hoor u nu denken: er bestaan toch zeker geen dieren die andere in een gevangenis opsluiten?

Jawel, die bestaan.

Het zijn de werkers van de Zuid-Afrikaanse honingbij. Zij rekenen af met een voor hun zeer gevaarlijke indringer, de kleine bijenkastkever (ook wel Afrikaanse bijenkever genoemd), door deze in gevangeniscellen binnen de bijenkast op te sluiten.

Werkers van de honingbij reageren gewoonlijk op indringers door ze te steken, maar dit gedrag heeft geen invloed op de goedbepantserde kleine bijenkastkever. Wanneer een kever openlijk wordt aangevallen, blijft hij bewegingloos staan; hij verbergt zijn kop onder het pronotum (het schild dat de 'nek' bedekt) en perst de poten en voelsprieten stevig tegen het
lichaam, ongeveer zoals een schildpad dat in zijn schild kruipt. Deze kevers zijn echter zeer gevaarlijk voor de bijenkast. Zowel de volwassen kevers als hun larven voeden zich met honing, stuifmeel en het broedsel van de bijen. Ze eten de waslagen van de opgeslagen honing af en de larven ontlasten zich erin, waardoor het gaat gisten en de cellen uit bubbelt. De honing wordt daardoor onaantrekkelijk voor de bijen.

Gelukkig zijn de bijen niet voor één gat te vangen: als zij een of meer kleine bijenkastkevers ontdekken die zich verborgen houden in een spleet binnen de kast, dan brengen zij rondom de waargenomen kevers propolis aan (een harssoort die de bijen gewoonlijk verzamelen om barsten in de nestholte te repareren) en metselen ze op die manier in. Om de kevers ervan te weerhouden op de vlucht te gaan tijdens dit proces, bewaken een of meer werkers de kevers continu, dag en nacht, terwijl andere doorgaan met propolis aanbrengen, totdat de kevers totaal zijn ingemetseld. Dit kan een tot vier dagen in beslag nemen. Zodra een kever probeert weg te komen, wordt hij door een bewaker aangevallen en gevangen gehouden. Indien er teveel kevers binnen de bijenkast zijn en het voor de bijen onmogelijk is ze alle permanent op te sluiten, houden bewakersbijen ze net zo lang gevangen totdat de kolonie tijd heeft weg te trekken om elders een nieuwe bestaan op te bouwen.