Live vanuit de Hortus in Leiden

Vroege Vogels is zondag drie uur lang te gast in de Leidse Hortus Botanicus voor de bekendmaking van de Jan Wolkers Prijs 2021. Het is de oudste botanische tuin van Nederland, en zelfs van West-Europa. In 1594 is het geopend aan de Universiteit Leiden. De tuin werd in eerste instantie opgericht om de studie van geneeskrachtige planten en kruiden mogelijk te maken. In de loop van de zeventiende eeuw werden er ook steeds meer planten om botanische redenen in de tuin opgenomen. De tuin werd een hortus botanicus. In de uitzending praten we met Rogier van Vugt, de kaschef van de Hortus. En met Nienke Beets, bioloog bij de Universiteit Leiden. In samenwerking met de Hortus doet zij onderzoek aan stoepplantjes.

Voor de Hortus is het een historische week. De Amorphophallus decus-silvae, beter bekend als de penisplant, staat sinds 23 jaar weer eens in bloei. Een bijzonder moment, al is de geur die de plant verspreidt minder prettig. De eerste fase is de vrouwelijke bloeiwijze. De plant warmt dan op en verspreidt de lucht van rottend vlees. Dat trekt insecten aan, die in de mannelijke fase van de bloei bedekt raken met stuifmeel. In de bloei heeft de plant een lange stengel met daarop een fallusachtig deel van ongeveer een halve meter. Vandaar de naam penisplant. De Amorphophallus decus komt in het wild voor in Indonesië. Volgens Hortus botanicus Leiden is het pas de derde keer dat een plant van deze soort in Europa bloeit. Zo'n zes jaar geleden werd deze plant opgekweekt door een vrijwilliger.

Straatgras, rode klaver, grote weegbree en vogelmuur. Dit zijn voorbeelden van plantjes, die meestal niet opvallen en bijvoorbeeld tussen de tegels groeien of langs de muur. Bioloog Nienke Beets doet onderzoek naar deze stoepplantjes. Naast onderzoek naar welke planten waar groeien doet ze ook onderzoek naar hoe burgers de stadsflora zien. Meer kennis hierover kan een bijdrage leveren aan het vergroenen van de woonomgeving.

Volgens Beets hebben we veel last van plantblindheid: Dat we planten over het algemeen over het hoofd zien en niet genoeg waarderen ‘Met het stoepplantjes burgerwetenschapsproject willen we onderzoeken hoe we die plantenblindheid kunnen verminderen en dus meer oog voor planten en de natuur creëren.’ Dat meer aandacht voor stoepplantjes werkt is een feit. Op internet is het een hype: Botanical chalking, ofwel botanisch stoepkrijten: Plantjes op de stoep van een naam voorzien met stoepkrijt. En zo wandelaars wat bewuster te maken van de natuur onder hun voeten.