Leidenaren zien oudste licht ooit

Drie sterrenkundigen uit Leiden hebben waarschijnlijk het oudste sterrenstelsel ooit gevonden. Ze zagen een licht van vlak na de oerknal, uit de beginjaren van het heelal. Het licht heeft er 13,4 miljard jaar over gedaan om de aarde te bereiken. Toen het licht werd uitgezonden, was het heelal pas 400 miljoen jaar oud.

Over het hoofd gezien
Het stelsel is opvallend helder. ,,Het is jonge sterren aan het vormen, veel meer dan we hadden verwacht. Een grote verrassing. We kenden het stelsel al wel, maar niemand had er ooit goed naar gekeken. Niemand dacht dat het zo ver weg kon staan. Juist omdat het zo helder was, werd het over het hoofd gezien’’, zei onderzoeker Marijn Franx van de Sterrewacht in Leiden donderdag.

Het heelal was nog piepjong toen het stelsel zijn licht uitzond. Franx: ,,Als het universum nu een mens van gemiddelde leeftijd is, een 45-jarige, was het bij dit stelsel anderhalf jaar oud. Een dreumes. Het loopt net en kan nog niet praten.''

Dubbele verrassing
Franx is ,,nog steeds in verbazing'' over de ontdekking. ,,Het is een dubbele verrassing. Dit is helderder dan verwacht en verder weg dan gedacht. Het is opmerkelijk dat zo'n helder stelsel in het vroege heelal blijkt te bestaan. We weten nog niet precies wat we hiermee moeten en hoe ver we nog terug kunnen. We moeten misschien de theorie aanpassen om te kijken hoe dit kan bestaan. Dat doet me bijzonder veel deugd, het maakt ons werk veel spannender.''

Het stelsel heeft de wetenschappelijke naam GN-z11 gekregen. De Leidenaren hadden ook het oude record met het stelsel EGSY8p7. Toen dat zijn licht uitzond, was het heelal 550 miljoen jaar oud, dus 150 miljoen jaar ouder dan de nieuwe recordhouder. De Nederlanders hadden ook al een stelsel gezien van 650 miljoen jaar na de oerknal.

Nog oudere stelsels
De nieuwe recordhouder is ontdekt met de ruimtetelescoop Hubble. Die wordt over een paar jaar vervangen door de James Webb. Die kijkt nog scherper. Met die telescoop is het misschien mogelijk nog oudere stelsels te zien, van nog korter na de oerknal.

De ontdekking staat volgende week in het belangrijke wetenschapsblad Astrophysical Journal.

Beluister ook onze reportage over de oerknal .

Bron: ANP