Landelijk moet stikstofuitstoot gehalveerd worden (plus reacties)

Update: VVD-minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) gaat haar stikstofplan niet aanpassen, nu een nipte meerderheid van de VVD-leden het plan te ver vindt gaan. Het is straks aan de Tweede Kamer om via het debat over het kabinetsplan eventuele aanpassingen af te dwingen, vindt de minister.

Het halveren van de stikstofuitstoot zal in gebieden tot grootscheepse veranderingen leiden, bevestigt de natuuranalyse van het ministerie van Landbouw. Uit die analyse blijkt dat in de Gelderse Vallei, vlak naast de Veluwe, de stikstofuitstoot met 58 procent omlaag moet. En ook voor Noord-Brabant, de provincie met de hoogste stikstofuitstoot, ligt een enorme klus.

In Limburg moet de stikstof meer dan gehalveerd worden. In beschermde natuurgebieden moet de uitstoot zelfs met minstens 95 procent omlaag, en in de ring rondom deze gebieden met 70 procent.

Minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) stuurde de 'richtinggevende doelstellingen' per gebied vrijdag naar de Tweede Kamer. Ze zijn ingrijpend voor voornamelijk boeren. Volgens het RIVM komt 45 procent van de stikstofneerslag uit de agrarische sector. In sommige gebieden zullen veel boeren weg moeten, of op een andere manier hun uitstoot fors moeten verminderen.

Hoewel het kabinet hoopt boeren eindelijk duidelijkheid te geven, krijgen de uitvoerende provincies nog enige tijd en veel bewegingsruimte om de doelen te halen. 1 juli 2023 moeten zij met hun gebiedsaanpak komen. Daarin kunnen zij afwijken van de bepaalde stikstofdoelen per gebied, maar de natuurdoelen moeten wel worden behaald. Bijna driekwart van de gevoelige natuur moet weer op een voor de natuur veilig niveau komen (onder de zogenoemde kritische depositiewaarde).

Landelijk betekent dit dat de stikstofuitstoot gehalveerd moet worden en in sommige gebieden zal de ruimte volledig op de schop moeten worden genomen om tot hogere doelen te komen. In gebieden waar goed geboerd kan worden (zonder problemen met water, bodem en natuur) zal de stikstofuitstoot met zo'n 12 procent omlaag moeten, veelal door landelijke maatregelen. Op veel andere plekken moet de uitstoot bijna gehalveerd worden.

Rondom stikstofgevoelige natuurgebieden zal de uitstoot met 70 procent moeten worden verminderd, maar hoe breed die 'ring' is, mogen provincies deels zelf invullen. In de beschermde Natura 2000-gebieden moet de stikstof met 95 procent omlaag. Dat betekent dat er nauwelijks ruimte is om te boeren, hoewel het ministerie opmerkt dat er agrarische activiteiten bestaan als "bewust onderdeel van bijvoorbeeld natuurbeheer". Daar moet dan een "passende oplossing" voor worden gevonden.

"Positief, klare taal, dit lijkt het begin van een proces dat nu eens echt stikstofuitstoot gaat reduceren na decennialange periodes van geitenpaadjes zoeken", zegt Johan Vollenbroek, voorzitter van Milieuorganisatie Mobilisation for the Environment (MOB), in een eerste reactie. Volgens hem is de huidige landbouw niet "houdbaar/duurzaam". Vollenbroek merkt wel ook op dat alle pijlen gericht zijn op de landbouw en niet op de luchtvaart en industrie. "Schiphol, Eindhoven, waarom hoeven die niks te doen?"

LTO Nederland noemt de drastische verlaging van de stikstofuitstoot een "onrealistische kaalslag". En vinden de aanpak voornamelijk ingrijpend voor boeren. Voorzitter Sjaak van der Tak van LTO Nederland in een verklaring: "De verantwoordelijkheid wordt in de schoenen van de provincies geschoven. De impasse die hierdoor ontstaat helpt de natuur bovendien niet. Dat is zo jammer, zeker omdat er breed gedragen, realistische voorstellen door boeren-, natuur- en ondernemersorganisaties zijn gedaan."

Greenpeace toont zich echter tevreden over de gepresenteerde kabinetsplannen: "Na jaren getreuzel presenteert het kabinet eindelijk een plan dat de natuur hopelijk gaat redden en de bouw van huizen mogelijk maakt. Geen seconde te vroeg, want volgens ecologen moet de stikstofuitstoot voor eind 2025 fors zijn teruggebracht omdat we anders kwetsbare natuur kwijtraken", reageert de milieuorganisatie.

Natuurorganisaties zeggen de stikstofaanpak van het kabinet te steunen. Onder meer Wereld Natuur Fonds, Milieufederaties en Vogelbescherming Nederland roepen minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) op "snel werk te maken" van de uitvoering van haar plannen. Volgens de organisaties zijn de nu gemaakte keuzes "pijnlijk, maar noodzakelijk om de natuur te herstellen en de landbouw een duurzaam perspectief te bieden". Ook zeggen de organisaties dat herstel van de natuur "niet langer kan wachten."

Actiegroep Farmers Defence Force (FDF) verwacht dat er de komende tijd grote acties gaan komen van boeren tegen het stikstofbeleid van de overheid. Volgens voorzitter Mark van den Oever van FDF is "de maat helemaal vol" en is actiebereidheid onder boeren heel groot. Boerencollectief Agractie heeft al gezegd op woensdag 22 juni met trekkers actie te gaan voeren in Den Haag tegen de kabinetsaanpak van het stikstofprobleem. 

Bron: ANP