Kunnen we bijen fundamentele rechten geven?

Wat als we bijen fundamentele rechten zouden geven, zoals bestaansrecht en recht op een gezonde leefomgeving? Dat vraagstuk ligt nu op tafel in Peru, waar het Earth Law Center en Amazon Research International samenwerken met inheemse groepen om zulke rechten te bewerkstelligen.

Ook in Nederland wordt aan de weg voor rechten van de bij getimmerd. Sonne Copijn van de Bee Foundation en Jan van de Venis, advocaat bij Rechten van de Natuur, nemen het voortouw.

“Bij Rechten van de Natuur maken we ons hard voor allerlei entiteiten die zelf niet voor hun rechten op kunnen komen, maar dat volgens ons wel verdienen. Van rivieren, tot bossen, tot zeeschildpadden”, legt Van de Venis uit. Tot afgelopen jaar werden bijen daar in Nederland nooit als kernsoort in meegenomen. Daar wil Copijn verandering in brengen: “De rol van bijen als bestuivers is zo ongelooflijk belangrijk voor ecosystemen over de hele wereld en ook voor ons eigen bestaansrecht”, zegt Copijn. “Als het voortbestaan van de bijen bedreigd wordt, vormt dat ook een grote bedreiging voor allerhande ecosystemen en voor ons eigen voortbestaan.”

“Als je er op die manier naar kijkt, zijn rechten van bijen eigenlijk belangrijker dan rechten van de zeeschildpad”, aldus van de Venis.

In de Peruaanse provincie Satipo vond eerder dit jaar een doorbraak plaats. Daar werd namelijk een declaratie voor rechten van bijen ondertekend. De eerste wet ter wereld die fundamentele rechten van bijen erkent en daarmee ook nieuwe kansen op bescherming biedt. Het gaat specifiek om angelloze bijen, die bij inheemse bevolkingsgroepen in de Amazone een bijzondere status van respect genieten.

De declaratie werd bewerkstelligd door het Earth Law Center en Amazon Research International in samenwerking met zulke inheemse bevolkingsgroepen. Zij zetten zich nu ook in om het wetsvoorstel uit te breiden naar een nationaal niveau. Daarvoor loopt onder meer een petitie bij Avaaz.

“Zulke doorbraken als in Peru bieden een prachtig voorbeeld”, zegt van de Venis. “Het idee wint op die manier enorm aan aandacht en ook juridisch helpt het om erkenning van bijenrechten mogelijk te maken.”

Net als in Peru, focussen ook van de Venis en Copijn in eerste instantie op lokale stappen. Dat doen ze door in te spreken bij gemeenteraadsvergaderingen door het hele land. Tijdens dat inspreken brengen ze het perspectief van wilde bijen zoals de hommel naar voren. “Heel veel plannen die gemeentes maken hebben invloed op wilde bijen. Denk aan bouw, natuurbeheer, maaien. Omdat de dieren zelf niet voor hun rechten op kunnen komen, doen wij dat”, aldus Sonne.

Volgens van de Venis is dat inspreken een goed begin om het punt op de agenda te zetten. “In Nederland zijn we nog niet zo ver dat we op landelijk niveau naar rechten van de bij kijken. Maar in gemeentes zien we wel dat mensen het belang van wilde bijen begrepen en ook echt mee willen denken in betere bescherming”, zegt hij. “Juist op dat lokale niveau kunnen mooie stappen worden gezet.”

Bekijk de website van Bee Foundation voor meer informatie over het inspreken namens wilde bijen in je lokale gemeenteraad.