KNMI verrast: alweer een nieuw warmterecord

Voor de zoveelste keer dit jaar is een nieuw warmterecord geboekt. In De Bilt piekte de temperatuur zaterdag op 17,2 graden. Het record voor de derde decade van november was 15,7 graden op 21 november 1947. 

Zo laat in het jaar was het zo niet eerder zo zacht. Ook het landelijk warmterecord voor eind november is overtroffen. In het Limburgse Beek en Ell werd zaterdagmiddag 18,9 graden gemeten, Arcen noteerde 18,8 graden. Het record was 18,7 graden op 22 november 1929. Het etmaalgemiddelde van 25 november bedroeg in De Bilt 13,8 graden. Alleen op 21 november 1947 was het met 14,4 graden in de derde decade van de maand nog warmer. De 25e november verliep totaal anders dan vorig jaar toen een sneeuwstorm het verkeer lam legde en leidde tot ernstige stroomonderbrekingen.

De temperatuurstijging is vrijdagavond al begonnen en de hele nacht doorgegaan zodat het zaterdagochtend vroeg op verschillende plaatsen al meer dan 15 graden was. Ook op 15 en 16 november was het uitzonderlijk zacht. In De Bilt werd die dagen resp. 15,7 en 16,6 graden gemeten, een warmterecord voor de tweede decade van de maand.

Zachte weer houdt aan
Het uitzonderlijk zachte weer met temperaturen tussen 11 en 15 graden houdt voorlopig aan en ook in de eerste week van december verandert er nog weinig. Eind november is een middagtemperatuur van ongeveer 7 graden normaal. Winterweer is in de verste verte nog niet te bekennen, ook niet als op vrijdag 1 december de meteorologische winter op de kalender staat.

Dankzij de hoge temperaturen wordt de nevel- of windmaand, zoals november wel wordt genoemd, één van de zachtste sinds het begin van de metingen. In combinatie met de bijzonder warme september en de zachte oktober levert dat ook voor de herfst een warmterecord op. Het vorige warmterecord van de meteorologische herfst (september, oktober en november), dat dateert van vorig jaar, wordt met zo'n 1,5 graad overtroffen. Het KNMI is verrast door de vele warmterecords.

Warmterecords in Duitsland en België
Ook in België en Duitsland zijn hoge temperaturen gemeten. Ukkel kwam zelfs ruim boven het vroige record uit. Bij het KMI werd op 25 november 18,5 graden gemeten. Het vorige record was volgens VRT-weerman Frank Debossere 16,8 op 28 november 1930. Heel bijzonder was het temperatuurverloop in Oberstdorf in het zuiden van Duitsland. Door de föhn liep de temperatuur hier razendsnel op tot meer dan 20 graden. Op 24 november om 17 uur werd volgens de Deutscher Wetterdienst in Oberstdorf 4,3 graden gemeten, om 19 uur 8,8 graden, een uur later 17,3 graden en in de nacht van vrijdag op zaterdag werd 19,7 graden gemeten. Op 25 november liep het kwik op tot maximaal 21,3 graden. Nog warmer was het in Müllheil (Breisgau) waar 21,8 graden werd gemeten.

Natuur dit najaar nog groener
Ook vorig jaar was de herfst extreem warm en bleef het blad uitzonderlijk lang aan de bomen zitten. KNMI-meteoroloog en weerfotograaf Jacob Kuiper fotografeert de natuur jaarlijks om de verschillen in bladontwikkeling en bladval in beeld te brengen. Uit zijn laatste opnamen (zie foto's onder dit artikel) blijkt dat de natuur dit najaar nog groener is dan vorig jaar rond deze tijd en dat er veel meer blad aan de bomen zit dan rond deze tijd in 2004. Voor de bomen is dat niet goed: bij gelijke wind is de winddruk op een boom met blad acht keer zo hoog als op een kale boom. Als het gaat sneeuwen of ijzel ontstaat kan de toestand nog dramatischer worden. Na de eerste herfststorm en de eerste vorst (op 2 november -3,9 graden op de vliegbasis Twenthe) zijn inmiddels wat bladeren van de bomen verdwenen maar de natuur is nog steeds opmerkelijk groen.

Weersomstandigheden spelen een belangrijke rol bij het verkleuren en de val van het blad. Volgens oud KNMI-meteoroog en bioloog Baltus Zwart speelt uiteraard de hoge temperatuur een rol bij het uitblijven van de bladverkleuring, maar veel belangrijker is nog het uitblijven van somber weer. Door het zonnige weer kon in combinatie met de hoge temperaturen het fotosynthese proces gewoon op volle sterkte doorgaan waardoor het in het blad aanwezige abcissine zuur, dat zorgt draagt voor de vorming van het abcissinelaagje (afscheidingslaagje) aan de voet van het blad, nog geen kans kreeg zijn invloed uit te oefenen. Baltus Zwart hanteerde de richtlijn dat de bomen in ons land voor 5 december helemaal kaal waren. Vorig jaar was dat al 10 december en mogelijk dit jaar nog later.

Bron:KNMI