Kees Moeliker: Onontkoombare exoten

Dat was lachen laatst: een PVV-kandidaat voor de Gelderse Provinciale Staten die met droge ogen zei dat Schotse Hooglanders beter in Schotland kunnen blijven en konikpaarden terug moeten naar hun thuisland Polen. Ze zouden dissoneren met het landschap. De politicus sloeg de plank volkomen mis. Het buitenlandse vee wordt bij gebrek aan onze eigen oergrazers min of meer gereguleerd ingezet om natuurgebieden een beetje open te houden. Als er teveel komen, sterven ze vanzelf van de honger of krijgen ze - om onnodig en ondragelijk lijden te voorkomen - de kogel. De exotendiscussie gaat niet over de grote grazers.

Een exoot is een soort (dier, plant of micro-organisme) die niet op eigen kracht Nederland bereikt, maar door de mens wordt binnengebracht en een vrij leven leidt. Dat kan doelbewust - bijvoorbeeld het uitzetten van Japanse eekhoorns - of onbewust: tijgermuggen die met Lucky Bamboo-plantjes meeliften uit China. De honderdduizenden Russische ganzen en Noorse vinken die hier de winter doorbrengen zijn dus geen exoten; halsbandparkieten en Nijlganzen wel.

Exoten hebben vaak per definitie het predicaat ‘schadelijk’. De officiële lijst van Nederlandse exoten telt ruim 900 soorten, dat is niet meer dan 2.6% van de totale Nederlandse biodiversiteit. Erkende exoten zijn de piepschuimkever, de brakwaterpok, de sjalottenluis, de paalworm, de Duitse kakkerlak en het zwartgatje. Die laatste moest ik opzoeken: het is een spin.

Al dat uitheemse onheil zal u vermoedelijk aan de reet roesten. Mij ook. Er zitten natuurlijk ellendige beestje tussen die ons ziek kunnen maken of inheemse dieren waar we aan gehecht zijn verdrijven, maar van veel exoten is niet bekend of ze werkelijk schadelijk zijn. Exoten in onze flora en fauna zijn onontkoombaar. Vliegtuigen, mammoettankers, containers, campers en caravans doorbreken natuurlijke barrières die soorten altijd in hun oorspronkelijke verspreidingsgebieden hielden.

Het is ook een kwestie van wennen. Wie weet er nog dat stadsduif, fazant en knobbelzwaan hier eigenlijk niet thuis horen? En wat dacht u van het konijn? Ook een raszuivere exoot. Zonder exoten hadden we hier niet eens een behoorlijke rattenpopulatie. Ik zou ze niet meer willen missen.