Karina Wolkers: IJsbeer

Ik moet altijd aan ‘The Gold Rush’ van Charlie Chaplin denken, een filmklassieker uit 1925, als ik de houten hutten zie van het Nederlandse onderzoeksstation op Spitsbergen. In net zo’n hut in het hoge noorden van Alaska, zitten Charlie en Big Jim, een in bontvellen gehulde reus van een vent, ingesneeuwd. Het eten is op en nadat ze een van Charlie’s schoenen hebben gekookt en opgegeten slaat de honger genadeloos toe. Big Jim gaat hallucineren, denkt dat Charlie een mansgrote kip is en probeert hem te vangen. Hij jaagt hem op door en om de besneeuwde hut heen en op een bepaald moment voegt een bruine beer zich bij de rondjes rennende mannen. Charlie weet een geweer te pakken, schiet de beer dood, buiten beeld uiteraard, en zo hebben ze weer voor weken eten. 

In 1987 overkwam twee Nederlandse biologen op Spitsbergen iets dergelijks. Een van de onderzoekers zag buiten een ijsbeer die hun rubberboot aan het vernielen was. Hij rende naar buiten met een brandende fakkel om de beer te verjagen, maar de beer kwam op hem af. Hij gleed uit en de ijsbeer viel hem aan en zette zijn tanden in zijn hoofd. Zijn collega stormde naar buiten, sprong op de rug van de ijsbeer en samen wisten ze de hut te bereiken.
De gebeurtenis had alle elementen van een slapstick, zeker als je weet dat het slachtoffer ook nog geprobeerd had om zijn brandende pijp in de bek van de ijsbeer te stoppen, waarschijnlijk onder het motto ‘een tevreden roker is geen onruststoker, maar de werkelijkheid is gruwelijker dan komedie. Het was wereldnieuws. Het zwaargewonde slachtoffer zat, met zijn hoofd in het verband, bij Sonja en het was in alle journaals.

Toen onze zoon Bob, die toen zes jaar was, dit hoorde op het nieuws zei hij: ‘Wat dacht die ijsbeer toen die man met die fakkel op hem af kwam?’ Soms krijg je pas tientallen jaren later antwoord op een vraag. Toen ik dit kort geleden aan Bob vertelde, ik moest er weer aan denken door de recente Poolexpeditie naar Spitsbergen, zei hij, nadat hij uitgelachen was: ‘Die ijsbeer dacht natuurlijk, “Holy shit, sta ik net lekker een bootje te mollen, komt er een kerel met een fakkel op me af.” 

En zo is het, dat dacht hij.