Kanoeten 'evolueren' door klimaatverandering

Kanoeten ( Calidris canutus canutus ) trekken heen en weer tussen hun zomerbroedgebied in het Noordpoolgebied en hun overwinteringsgebied in de West-Afrikaanse tropen en tanken bij in de Waddenzee. Een internationale groep wetenschappers heeft ontdekt dat kuikens die momenteel worden geboren op de snel opwarmende toendra kleiner zijn dan voorheen, vermoedelijk omdat ze te laat geboren worden en de insectenpiek nu mislopen. Als ze hun winterverblijf op de Afrikaanse wadden halen, dan lopen ze daar tegen een tweede probleem aan: met hun kortere snavels kunnen ze niet meer bij hun favoriete schelpdiervoedsel. Dit veroorzaakt een evolutionaire selectiedruk waarbij vogels met lange snavels de beste kansen hebben.

Klimaatsverandering maakt dieren kleiner
Het krimpen van dierenlichamen is pas net ontdekt, maar het wordt nu al beschouwd als een algemene aanpassing aan klimaatsverandering. Volgens onderzoekers zijn er twee mogelijke redenen: De eerste theorie is dat kleinere lichamen makkelijker warmte kwijtraken vanwege een gunstiger oppervlakte/inhoud ratio. De andere theorie stelt dat jonge dieren te laat opgroeien ten opzichte van de piek van hun voedsel en daardoor minder hard groeien.

Kanoeten steeds kleiner
Satellietfoto’s laten zien dat in de afgelopen 33 jaar de sneeuw in de Russische broedgebieden steeds vroeger in het seizoen is gesmolten, met een veranderingssnelheid van een halve dag per jaar; dat komt dus neer komt op ruim twee weken. Het smelten van de sneeuw markeert het begin van de jaarlijkse insectenpiek, wat het stapelvoedsel is voor de kuikens voordat ze het Noordpoolgebied verlaten. Jonge kanoeten, die onze Poolse collega’s langs de Oostzeekust hebben gevangen tijdens hun eerste trek naar West-Afrika, waren kleiner en hadden kortere snavels na een warme Arctische zomer”.

Krimpende trekvogel betaalt de prijs in de tropen
Nadat ze zijn gearriveerd in West-Afrika, betalen de kleinere jonge vogels de prijs voor het hebben van een korte snavel: hun overleving was slechts de helft ten opzichte van jongen met een langere snavel. Van Gils: “ Alleen individuen met een lange snavel kunnen bij de diep-ingegraven schelpdieren op de Banc d’Arguin. Vogels met te korte snavels moeten noodgedwongen zeegras eten en dat heeft een veel lagere voedingswaarde dan schelpdieren. Het is duidelijk dat de lage overlevingskansen van de steeds kleiner wordende kanoet bijdraagt aan de populatieafname die deze ondersoort momenteel treft”.

Luister vanaf zondag de  radio reportage  over de kanoet.

Bron: NIOZ