Kamsalamanders bedreigd door Italiaanse rivaal

Onderzoekers van Naturalis en RAVON hebben ontdekt dat de voor Nederland inheemse kamsalamander op de Veluwe wordt verdrongen door zijn neef, de Italiaanse kamsalamander.

Kruisen
Omdat de twee soorten qua uiterlijk op elkaar lijken en bovendien met elkaar kruisen was dit volgens de onderzoekers lastig aan te tonen. Om kruisingen, ook wel hybriden genoemd, te kunnen herkennen moesten de onderzoekers verfijnde methoden gebruiken om het DNA van de kamsalamanders te bekijken. Het DNA-onderzoek toonde een uitbreiding van de Italiaanse kamsalamander aan ten koste van de inheemse soort.

Op het oog, of in het lab?
"Oplettende vrijwilligers van stichting RAVON ontdekten eind jaren 90 de uitheemse Italiaanse kamsalamander op de Veluwe”, zegt Jeroen van Delft, onderzoeker bij RAVON. De toch al kwetsbare inheemse kamsalamander wordt nu extra bedreigd door competitie met de uitheemse Italiaanse kamsalamander.

Daarom werd er een onderzoek gestart naar de verspreiding van beide soorten op de Veluwe. “Maar al snel werd duidelijk dat klassiek veldwerk, waarbij je dieren ‘op het oog’ determineert, niet nauwkeurig genoeg was om de verspreiding goed in beeld te brengen”, aldus van Delft. De Italiaanse salamanders blijken zich namelijk met de inheemse soort voort te planten en bovendien zijn ook hun hybriden vruchtbaar. Hierdoor is er een mengeling van de twee kamsalamandersoorten ontstaan op de Veluwe. “Identificatie aan de hand van uiterlijke kenmerken is daardoor onmogelijk geworden,” zegt Willem Meilink, die het onderzoek uitvoerde als afstudeerproject bij Naturalis. “Dit kan alleen met DNA onderzoek.”

Verdringing en vervuiling
Door het DNA van veel individuele salamanders zorgvuldig te bekijken, laten de onderzoekers zien dat in sommige populaties de Italiaanse kamsalamander de inheemse soort verdrongen heeft. “Daarnaast blijkt het DNA van de Italiaanse kamsalamander ook door te dringen in omringende populaties van de inheemse soort, een proces dat ook wel genetische vervuiling genoemd wordt”, zegt Meilink. “Deze genetische vervuiling hebben we in een groter gebied gevonden dan we hadden verwacht.” Op dit moment is het Italiaanse DNA nog maar in een relatief klein gebied gevonden, maar het is niet onwaarschijnlijk dat dit nog verder toe gaat nemen. “Deze uitkomsten zijn van belang voor een betere risicobeoordeling van hybridisatie op onze inheemse kamsalamander en dat is cruciaal voor een goede bescherming”, zegt van Delft.

De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Biological Conservation.

-Bekijk de fotoserie: salamanders van Nederland
-Ook meer salamanders in je eigen tuin? Bekijk de tipvideo.

Tekst: Willem Meilink, Ben Wielstra, Pim Arntzen, Naturalis en Jeroen van Delft, RAVON