Joost van Bodegom: praten met een wielewaal

Mijn vader was houtvester in dienst van het Boschwezen. Wij woonden vanaf 1936 vier jaar in Randoeblatoeng, een plaatsje op midden Java, NNW van Madioen. Mijn moeder is op Java geboren en had door de liefde van haar vader voor vogels veel van hem geleerd onder andere het “praten” met wielewalen door hun zang te imiteren. Ook trouwens hoe hij en later zij alle jonge vogels, van welke snit  of leeftijd ook, kon grootbrengen met een mengsel van geprakte pisang, banaan, met eidooier.

Boven mijn box in de grote tuin van ons huis stonden regenbomen waarin vele wielewalen dagelijks rondscharrelden. Mijn moeder “sprak” ze dan aan, waarop de mannetjes prompt reageerden. Dat fluitje leerden wij als kinderen natuurlijk ook maar ik heb in Indie, dat wij eind 1945 voorgoed verlieten, nooit de kans gehad om met deze bijzondere vogels te converseren, althans een poging daartoe in het werk te stellen.

Op de middelbare school in Groningen, het moet 1951/52 geweest zijn, tijdens de biologie les, stond Dr D. Pool, door ons altijd aangesproken met juffrouw Pool maar doorgaans oneerbiedig met haar voornaam Dolly aangeduid, in een van haar lessen met haar rug naar de klas iets op het bord stond te schrijven. Ik meende een grapje uit te moeten halen, held als ik was, door het fluitje van de wielewaal na te doen. Als door een adder gebeten draaide Dolly zich om en vroeg woedend wie er floot. Ik schrok van haar plotselinge heftige reactie en hield me stil. Toen haar boosheid vervolgens toenam en ze vuurrood aanliep, stak ik aarzelend mijn vinger op. Ik juffrouw, was alles wat ik uit kon brengen.
Haar reactie was even kort als verbazingwekkend: Dan moet je nog heel wat leren jong voordat je hem kan lokken….  Ik schaamde me dood en weet niet eens meer of ik wel excuses heb aangeboden.

Beetsterzwaag, zaterdag 16 juni 1992,’s morgens tussen 5 en 6. Ik word wakker door het fluiten van een wielewaal ergens in de hoge eiken langs de sportvelden ten zuiden van ons huis. Ik open de schuifdeur van onze slaapkamer en begin in de deuropening, heel stuntelig want ik had in jaren het fluitje niet meer gedaan dus moest ik er weer helemaal in komen, terug te fluiten. Althans een poging daartoe te doen. De wielewaal floot weer, maar ik wist niet of het terug fluiten was. Ik herhaalde mijn poging en bleef doorgaan. Mijn vrouw werd wakker en vroeg angstig wat ik in hemelsnaam aan het doen was. Stil, zei ik;  ben niet aan het slaapwandelen maar ik probeer een  wielewaal te lokken…

Na een paar minuten ging ik door de huiskamer op blote voeten naar buiten omdat ik meende dat mijn tegenspeler dichterbij kwam. Met droge lippen bleef ik antwoorden en leerde bovendien een nieuw geluid dat ik nog niet kende: een bijna gorgelend  geluid tussen twee fluitgeluiden door. Ook dat probeerde ik toen zo goed mogelijk te imiteren. Na een minuut of tien kwam het geluid hoorbaar dichterbij en ik deed verwoede pogingen om hem nog dichterbij te lokken.  Van zien kon nog geen enkele sprake zijn gelet op het  hoge nog tussenliggende geboomte.

En toen, plotseling, als twee schichten doken een wielewaal en zijn bijzonder gekleurde vrouw over het hoge geboomte onze tuin in. Recht op mij af, schrokken vervolgens heftig en verdwenen bliksemsnel steil omhoog vliegend achter ons huis het even verderop liggende bos in. Wat een ervaring om hem maar  met name zijn prachtig licht groen getinte  vrouw  van zo vlakbij te zien.

En toen schoot me natuurlijk Dolly Pool en het incident van zestig jaar geleden weer te binnen. Een paar jaar terug had ik haar, hoogbejaard, naar ik meen 93, een bezoek gebracht in Zuidlaren, waar zij samen met haar trouwe huisgenote al lang van haar pensioen genoot. Zij was inmiddels naar Haren verhuisd, wat ze mij door het sturen van een adreswijzing had laten weten. Nu dus maar gauw een telefoontje naar Haren om haar te laten weten dat het me na  60  jaar was gelukt! De wielewaal had geantwoord en was zijn concurrent tot de orde komen roepen…

Helaas kreeg ik veertien dagen later het bericht van haar overlijden. Na de afscheidsbijeenkomst in Groningen heb ik mijn belevenis na het condoleren aan haar hartsvriendin verteld. Haar reactie was: had het maar bij de kist aan iedereen verteld…