Jeroen Helmer werkt aan natuurboek vanuit Kasteel Doorwerth

Met zijn boek 'Wildernis in eigen land' won Jeroen Helmer onlangs de publieksprijs voor het beste natuurboek van 2025. Zijn beloning? Twee weken heerlijk rustig mogen werken als 'Artist in Residence' op één van de mooiste plekjes van Nederland: Kasteel Doorwerth! Wij zochten de illustrator en schrijver op voor een wandeling in de natuur rondom het kasteel.

Helmer gebruikt zijn tijd nuttig, vertelt hij. "Ik had nog een enorme hoop gegevens liggen over stierenkuilen (de kuilen die bronstige stieren maken om te imponeren, red.). Die heb ik van jaar tot jaar heel precies ingemeten en gekeken welke insecten van deze kuilen in het landschap gebruikmaken en waar ze precies zitten. Uiteindelijk moet al die informatie een nieuw boek opleveren."

Ook uit zijn jongste - prijswinnende – boek Wildernis in eigen land blijkt de sterke interesse van Helmer in de invloed van dieren op ecosystemen. Dat lijkt op het eerste gezicht een opmerkelijk contrast met de hyper cultuurhistorische omgeving van het Kasteel Doorwerth waar hij twee weken mocht wonen en werken.

"Maar ook hier barst het van de natuur", merkte Helmer. "Op de binnenplaats, in de oudste robiniaboom van Nederland, zie ik elke dag een steenuiltje. En ook rond het kasteel vind je prachtige natuur, zoals in de uiterwaarden van de Nederrijn."

Dat blijkt ook als beheerder Bram de Jong van Het Geldersch Landschap en Kasteelen ons meeneemt op een rondje door de omgeving. Hij laat de door bevers aangevreten beuken zien in het landgoed Duno en ook 'de cascade', een handgemaakte waterval aan de rand van de stuwwal, waar de kwel (het grondwater) uit de stuwwal naar de Dunobeek sijpelt.
De kunstmatige waterval en ook de dode bomen in het bos geven voeding aan een interessante discussie tussen de twee natuurliefhebbers over de plek van 'bos' in onze natuur.

Helmer ziet bos vooral als een 'crisislandschap', een plek waar bomen bij gebrek aan wilde dieren veel te dicht op elkaar zijn gaan groeien en waar ze nu dus een verwoede strijd moeten leveren om het schaarse zonlicht. Dood hout ziet hij daarbij als een grote waarde. "Een flink deel van de biodiversiteit in ons land is afhankelijk van dood hout", vertelt hij.

Beheerder De Jong lijkt het bos meer te omarmen. "In het bosbeheer gaan we uit van de bomen die we nu hebben, als kapitaal voor de toekomst. En dan is het beheer al moeilijk genoeg, met alle problemen die op de verschillende boomsoorten afkomen. Extremen in het weer, zoals droogte of juist te nat, en ook allerlei ziekten tasten veel boomsoorten aan. Dat zijn grote uitrdagingen voor het beheer."

Hoe Helmer de toekomst van onze natuur het liefst ziet, is te lezen en vooral te zien in zijn boek Wildernis in eigen land. Beluister ook de uitzending over de Natuurboekenprijs waarin Jeroen de publieksprijs ontvangt.