Jean Pierre Geelen: Monster

Ik hoop het niet voor u, maar misschien heeft u vannacht tussen vier en zeven wel tv gekeken. Dan zag u wellicht Beagle Nacht TV. Drie uur lang live beelden van de bemanning aan boord van de Beagle, de clipper die vorig jaar uit Amsterdam vertrok voor een zeereis ‘in het kielzog van Darwin’.U weet  wel, van dat geleerde programma  dat de VPRO elke zondagavond uitzendt. De serie moest de apotheose worden van het Darwinjaar. Dat is inmiddels allang afgelopen, maar met de 34-delige tv-serie zijn we pas op tweederde.

Laat ik het maar meteen bekennen: ik begreep er helemaal niets van, in het begin. Je zag Lex Runderkamp, die voorheen het Holleederproces versloeg voor het NOS-Journaal, in zeiljack met zonnebril. Je zag Sarah Darwin, achterkleindochter van de grote Charles, er was een Engelse schrijver en mannen met een Vlaams accent. Wekelijks werd meegedeeld dat de onderneming werd gesponsord door een uitzendbureau uit de Randstad  Ze waren op weg, zo zei een commentaarstem steeds, met maar één doel: ‘Antwoord vinden op de vraag hoe de wereld er nú voorstaat’.
Daarnaast wilden de makers, geloof ik, álles: de kijker vertellen over Darwin, hun familie laten weten hoe het leven aan boord was, en intussen zeeschildpadden tellen aan exotische strandjes. Er werd gezwommen tussen gletsjerijs, maar ook in drie minuten gediscussieerd over Darwin versus God. Elke verhaallijn ontbrak, het bleef gissen waar de Beagle eigenlijk héén wilde. Maar wanneer je het allemaal kunstig verknipt en door elkaar monteert, ontstaat vanzelf de indruk dat dit wel heel grootse televisie moet zijn.
De kijker werd geacht dit alles te volgen via wekelijkse uitzendingen, maar ook via school-tv. Op digitale kanalen. Op de radio. Op internet. Op Twitter. Facebook, Hyves –  wie het allemaal tot zich wil nemen moet een jaartje vrij nemen.

Misschien was u allang afgehaakt, maar ik zag met eigen ogen hoe er iets veranderde met de Beagle. En nu pas begin ik het langzaam te begrijpen. De Beagle is televisie die zich ontwikkelt volgens Darwinistische principes.
Het begon als een schitterend ongeluk. Wat geboren moet zijn als eencellige aan de toog van een omroepcafé, dijde op televisie uit tot een monster van megalomane proportie. Een loodzwaar, kromgegroeid misbaksel dat zich slecht verhield met de wetten van het televisie-universum. En dus niet erg levensvatbaar: de Beagle zou ten onder gaan in de zee van ambitie en pretentie.

Het vergde een aanhoudende geruchtenstroom over onenigheid aan boord van de clipper. Een tragisch ongeval kostte twee mensenlevens. Maar het televisiemonster bezweek niet, en vocht voor zijn eigen leven. Het paste zich aan, en evolueerde tot wat al weer enkele zondagavonden te zien is: een vrij gewoon tv-programma, netjes gefilmd. Weg is de artistieke pretentie, in plaats van drie verhaallijnen door elkaar zien we er nu gewoon weer één: gisteren waren we in Chili, morgen op de Galapagos-eilanden.

Uit naam der wetenschap wordt een haai gevangen waarvan een stuk vin werd afgesneden. Een man hengelt een emmertje zeewater naar boven om te filteren. We zijn terug op de Onedin Line wanneer aan boord de beminnelijke schrijver Redmond O’ Hanlon een stukje uit Darwins dagboek voorleest, en even later staan we op Tahiti tussen blote meisjes.
Nog steeds heb ik geen idee wie er precies aan boord zit, wat al die geleerden er precies doen,  wat het allemaal te maken heeft met Darwin, en al helemaal niet ‘hoe de wereld er nú voorstaat’.

Wel weet ik weer hoe de Beagle er voor staat: met de doodstrijd van dit tv-monster is nieuw bewijs van Darwins theorie geleverd. Ik betwijfel alleen of de Schepper van dit programma het ook zo bedoeld heeft.