Jak Boumans: E-boeken zijn niet groen

NRC Handelsblad is al jaren actief op internet. Maar onlangs presenteerde het dagblad een elektronische versie van de krant die op een zgn. e-boek, een elektronisch leesplankje met digitaal papier, kan worden gelezen. Het NRC Handelsblad noemt deze versie van het dagblad in goed Nederlands ePaper. En in april kondigde de Britse uitgeverij – u weet wel van die oranje pocketboeken – aan, dat het 5.000 gedrukte boeken, zijnde het huidige fonds plus de backlist, als elektronische boeken zou publiceren.

Het nieuws van Penguin bracht direct weer de milieudiscussie op gang. Deze bestaat uit de stelling: met elektronische boeken hoeven er geen bossen meer te worden gekapt. Kortom, met elektronische boeken kan een einde komen aan papieren boeken, gemaakt van gekapte bomen.

Met deze milieudiscussie kom je snel terecht in papierproductie. En spoedig wordt je getrokken in een discussie over eeuwig zingende bossen die in Zweden en Finland worden gekapt en verwerkt tot pulp, een soort houtpap, die gedroogd en gestreken wordt tot papier. Toch ligt de werkelijkheid ingewikkelder. Veel papier is afkomstig van gerecycled papier en vodden. Ook is er papier afkomstig uiteindelijk van industriële, milieuvriendelijke bossen; deze bossen worden direct na de kap opnieuw aangeplant.

Maar zijn e-boeken nu echt groen? Op internet zwerft een groene berekening van een elektronisch boek. De berekening is afkomstig van iRex Technologies, de Nederlandse fabrikant die de iLiad maakt, het elektronische leesplankje dat draadloos de editie van het NRC Handelsblad binnen haalt. Deze fabrikant heeft ooit berekend, dat de productie van een document van 60 pagina’s  een uitstoot heeft van 328.8g CO2. Het lezen van hetzelfde document op de iLiad kan mede dankzij de excellente energiebeheersing terug gebracht worden tot .25g CO2. De conclusie kan dan niet anders luiden: het lezen van documenten op elektronische leesplankjes is milieutechnisch verantwoord; er is geen sprake van papier en van drukken.

Maar dit is natuurlijk geen faire vergelijking. Het elektronisch lezen van een 60 pagina groot document mag dan .25g CO2 uitstoot kosten, maar daarbij is de CO2 uitstoot van de productie van het elektronische leesplankje nog niet inbegrepen. En dat zal aanzienlijk meer zijn. Ik zou iRex Technologies of welke andere fabrikant dan ook graag willen uitdagen om met Greenpeace de duurzaamheid van een elektronisch leesplankje vast te stellen. Mijns inziens zal iemand veel meer dan 500 boeken op een elektronisch leesplankje moeten lezen, voordat sprake is van een lage CO2 uitstoot.