Illegale bestrijdingsmiddelen gevonden in dode mezen

In pimpel- en koolmezen, verzameld in stedelijk gebied waar buxusmotten zijn bestreden, zijn 14 verschillende pesticiden gevonden, blijkt uit verkennend onderzoek van CLM Onderzoek en Advies. De onderzoekers vonden in dood gevonden jonge mezen negen middelen tegen insecten, drie tegen schimmels en een biocide en een hulpstof (1). Geen van deze middelen is voor particulieren toegelaten. Dit wijst op mogelijk illegaal gebruik. 

De aanleiding voor het onderzoek was de vondst van dode jonge mezen in wijken waar de rupsen van de gevreesde buxusmot bestreden worden. Dode jonge mezen zijn in vijf steden in Noord-Brabant, Gelderland en Zuid-Holland verzameld via een oproep van het programma Vroege Vogels . Als referentie zijn vijf dode jonge koolmezen verzameld uit een bosgebied bij Arnhem, waar geen buxusmotbestrijding heeft plaatsgevonden. In het stedelijk gebied zijn 11 pesticiden gevonden (waarvan 8 insecticiden), terwijl in het bosgebied slechts vier stoffen zijn gevonden (waarvan één insecticide). Dit wijst erop dat in stedelijk gebied bestrijding tegen insecten heeft plaatsgevonden.

Alle pesticiden die zijn gevonden in jonge dode mezen zijn niet toegelaten voor particulieren om tegen buxusmot te gebruiken. Hoveniers en gemeentelijke groenbeheerders mogen deze stoffen ook niet gebruiken. Agrariërs mogen een deel van die stoffen wel gebruiken maar het is onwaarschijnlijk dat deze stoffen uit de landbouw komen omdat mezen een heel beperkt gebied hebben waar ze voedsel zoeken als ze jongen hebben (circa 3.000 m2) en de monsters uit de stad komen.

De onderzoekers kunnen geen uitspraak doen over de mogelijke dood van jonge mezen in relatie tot buxusmotbestrijding met (chemische) bestrijdingsmiddelen. Gevonden concentraties zijn relatief laag, maar toxiciteitstudies betreffen andere vogelsoorten en niet jonge mezen. Bovendien kunnen sommige stoffen effect hebben op de vruchtbaarheid en overleving van jongen.

Buxusmotrupsen moeten wel door mezen worden gegeten, anders kunnen ze niet in de jonge mezen terecht komen. Uit voedselproeven op het Nederland Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) blijkt dat koolmezen wel degelijk buxusmotrupsen eten en dat de rupsen ook door de mezen uit takjes buxus worden gehaald.

Oorspronkelijk komt de buxusmot uit oost Azië en deze invasieve exoot heeft zich in 2006 in Europa gevestigd. Sinds 2007 komt deze mot ook voor in Nederland. De buxusmot heeft meerdere generaties per jaar en door de vraat van de rupsen sterft de plant geheel af.

Bron: CLM Onderzoek en Advies