IJsbeer bereikt kraamkamers niet meer

IJsberen dreigen in hoog tempo hun belangrijke kraamkamers te verliezen door het verdwijnen van zee-ijs op de Noordpool. Dat blijkt uit onderzoek op het eiland Kongsøya bij Spitsbergen in de Barentszee, een plek waar historisch veel ijsberen naartoe trekken om te jongen. Drachtige ijsberen kunnen dat eiland nauwelijks nog bereiken, omdat het zee-ijs steeds later in het jaar aangroeit. Het aantal kraamkamers, sneeuwholen waar de ijsberen hun jongen krijgen, is daar sinds 2009 drastisch afgenomen.
De studie is uitgevoerd door het Noorse Polair Instituut (NPI), met steun van het Wereld Natuur Fonds (WNF). Onderzoekers vonden dit voorjaar op Kongsøya, iets ten oosten van Spitsbergen (Svalbard in het Noors), slechts vijf kraamkamers van ijsberen. De dieren konden deze winter pas begin december over zee-ijs de wal bereiken. Dat is zeker anderhalve maand later dan in 2009. Drie jaar geleden werden op het eiland nog 25 kraamkamers geteld en in de jaren ’80 nog vijftig. Een dergelijk snelle afname is niet eerder waargenomen.

Voortplanting in gevaar
De uitkomst duidt erop dat drachtige ijsberen steeds noordelijker moeten zoeken naar geschikte landlocaties om te jongen. Op het zuidelijker gelegen eiland Hopen, dat ook altijd een belangrijke kraamkamer was, daalt het aantal ‘broedholen’ van ijsberen al sinds eind jaren negentig gestaag. In het midden van de jaren ’90 werden op Hopen nog tien tot ruim dertig holen geteld. De afgelopen jaren zijn dat er slechts enkele, of helemaal geen.

,,Dit onderzoek wijst er duidelijk op dat ijsberen in het nauw komen door de sterke afname van zee-ijs, veroorzaakt door de snelle opwarming van het Arctisch gebied’’, aldus Gert Polet, Arctisch deskundige van het WNF. ,,Drachtige ijsberen moeten in het najaar aan land kunnen om hun jongen te krijgen. Maar door het verdwijnen van het zee-ijs lukt dat op veel plekken niet meer. Ook zien we ‘s zomers vaker sterk verzwakte ijsbeermoeders met jongen die vastzitten op het land. Zij waren te laat om het land over zee-ijs te verlaten, omdat de dooi steeds vroeger intreedt. IJsberen zijn voor hun jacht afhankelijk van zee-ijs. Aan land moeten ze zien te overleven van toevallig aangespoelde karkassen van bijvoorbeeld walvissen. ’’

Weinig uitwijkmogelijkheden
Mogelijk verruilen de ijsberen kraamkamers als Kongsøya en Hopen voor gebieden die nog wel geschikt zijn. Om te achterhalen of dit het geval is, voorziet het NPI ijsberen van halsbanden met satellietzenders om ze te volgen. WNF ondersteunt dit onderzoek. Veel uitwijkmogelijkheden hebben ijsberen niet. De Noordpool kent slechts enkele eilandengroepen waar ijsberen jongen kunnen krijgen.

WNF werkt verder aan bescherming van ijsberen door samen met de lokale bevolking conflicten met de dieren te voorkomen. Doordat ze tegenwoordig vaker aan land komen, zijn er meer botsingen met mensen, waarbij geregeld ijsberen worden gedood. Daarnaast wil het WNF dat cruciale gebieden voor ijsberen beter worden beschermd en gesloten voor nieuwe economische activiteiten.

Bron: WNF