Hulpvaardige dieren zijn populair | Podcast

Je ziet een kip die in een weide wordt aangevallen door een havik. De geit die in dezelfde weide staat pikt dat niet en beschermt de kip. De havik wordt hierdoor weggejaagd. Misschien heb je dit filmpje wel voorbij zien komen. Maar waarom doen deze dieren dit? Zijn ze zo sociaal of schuilt er iets anders achter?

Seychellen rietzangers redden elkaar als ze verstrikt raken in de plakkerige zaden van een boom. Staartmezen waarschuwen elkaar voor vijanden en helpen elkaar met de opvoeding van de jongen. Kraaien helpen elkaar wanneer ze vastzitten in een plastic verpakking. Roofvogels leven juist vooral alleen.

Welke dieren zijn nou sociaal en welke totaal niet? En doen ze het voor zichzelf of echt om de ander te helpen? Antwoord op deze vragen hoor je in de nieuwste aflevering van de podcast 'Vroege Vogels en Andere Dieren'. Te gast is Martijn Hammers, docent op Aeres Hogeschool, gedragsbioloog en onderzoeker naar het sociale gedrag van vogels. Ook is Leen Dresen aanwezig, cultuurhistoricus. Ze heeft onderzoek gedaan naar natuurjournalistiek tussen 1850 en 1915, onder andere naar verhalen over hulpvaardige vogels.

“Het is het eeuwige debat of altruïstisch gedrag echt bestaat of niet. Helaas zijn de meeste sociale acties toch om er zelf beter van te worden”, zegt Martijn Hammers. “Andere dieren worden er ook beter van, maar het zal vaak niet ten kosten gaan van de helper.”

Bij het filmpje met de havik, de kip en de geit zijn volgens Martijn twee verklaringen te bedenken: “Nummer één is dat de geit de havik verjaagt om zichzelf te beschermen én toevallig redt hij daarmee ook de kip. Nummer twee is dat de kip en de geit al zo lang samen in de wei staan dat ze aanvoelen als ‘familie’ en dat ze elkaar willen beschermen.”

Verhalen over dieren die elkaar helpen waren in de vorige eeuw al erg populair. Leen Dresen heeft onderzoek gedaan naar dit soort verhalen. “In die tijd moesten mensen nog heel erg wennen aan de evolutietheorie van Darwin. Door die theorie leek de natuur opeens heel hard. Verhalen over dieren die elkaar helpen laten de andere kant zien: de natuur is ook samenwerking en liefde”, vertelt Leen.

Nu zie je ook weer dat dit soort verhalen populair zijn, vooral video’s of foto’s. Martijn Hammers merkt dat ook: “Vooral mijn onderzoeken over dieren die elkaar helpen, krijgen veel aandacht. Mensen vinden het mooi om te zien.”

Alles weten over sociale dieren? Luister de nieuwste aflevering van de podcast 'Vroege Vogels en Andere Dieren'. Elke vrijdag is de nieuwe aflevering te beluisteren in je favoriete podcastapp.