Hoe spinnen beminnen

Zo bemin je elkaar in alle heftigheid, een seconde later ligt je kop er af. Zo gaat dat tenminste bij een aantal van de ruim 500 spinnensoorten in ons land. De twee veelvoorkomende soorten in huis en tuin, de huisspin en de kruisspin, houden er een verschillend liefdesleven op na, maar als het op de daad aankomt hanteren ze dezelfde methode.

Handwerk
Spinnen doen het met hun handen. Zo lijkt het tenminste. Het geslachtsorgaan van de veel kleinere mannetjesspin zit aan de onderkant van z’n spinnenlijf. Om zijn uitverkorene te kunnen bevruchten moet hij een aantal verrassende handelingen uitvoeren. Het begint met het spinnen van een piepklein matje dat dienst doet als instant vrouwtjesspin. Daar deponeert hij zijn sperma op. Dan begint het echte handwerk. Mannetjesspinnen hebben namelijk aan de voorkant van hun kop twee voelsprieten met een verdikking aan het einde, de zogenaamde bulbus, een mini bokshandschoen. Hiermee haalt hij het sperma van de gesponnen matjes en gaat met dit pakketje op zoek naar een partner.

Tokkelen
Vrouwtjesspinnen verspreiden een geurspoor waar mannetjes helemaal gek van worden. Dat moet ook wel want er wacht de heren een risicovolle onderneming. Bij veel spinnensoorten overleeft het mannetje de daad namelijk niet. Onze kruisspin is zo’n lieverdje. Ze denkt niet aan seks, maar vooral aan eten. Spinnen zijn echte vleeseters en een spinnenman is een aantrekkelijk maal. Om haar gunstig te stemmen en af te leiden neemt hij een eetbaar cadeautje mee. Als hij in haar buurt komt begint hij met het spinnen van een kleine dependance naast het web van z’n geliefde. Van daaruit spint hij een draad naar haar web en verleidt haar door op de draad te tokkelen. Valt hij in de smaak dan mag hij binnenkomen. Dan nog moet hij oppassen dat hij niet al voor zijn daad wordt opgepeuzeld. Geeft het vrouwtje zich gewonnen dan brengt hij het zaad met z’n bulbus naar binnen. Vervolgens moet hij snel maken dat hij weg komt want als het vrouwtje uit haar trance komt is ze levensgevaarlijk.

Als een sleutel in het slot
Onze huisspinnen zijn beter af. Zij mogen in het web van het vrouwtje blijven tot ze dood gaan. Pas dan worden ze verorberd. Het opeten van de partner is bij spinnen puur pragmatisch. Je weet maar nooit wanneer je weer een lekkere prooi kunt vangen, en eten is onontbeerlijk als je nakomelingen moet produceren. Om te voorkomen dat alle spinnensoorten het met elkaar gaan doen hebben de bulbus aan het einde van de voelspriet per soort een andere vorm. En die past als een sleutel in een slot in de geslachtsopening van het vrouwtje van dezelfde soort.

Tekst: Carla van Lingen. ?Hoe Dieren het Doen, passie en paring in de achtertuin. Uitgeverij Fontaine
Foto kruisspin: Jinze Noordijk
Foto huisspin: vipohn. Meer foto's van vipohn in de  Vroege Vogels fotogalerij