Hoe help je overwinterende amfibieën in je tuin?

Veel amfibieën overleven helaas de winter niet, vooral wanneer ze ervoor kiezen om in de modderige bodem van een vijver of poeltje te overwinteren. Gelukkig kun je als vijverbezitter een aantal eenvoudige aanpassingen doen om deze wintersterfte te verminderen. Ontdek wat jij kunt doen om jouw vijver een veilige overwinteringsplek te maken voor deze kwetsbare beestjes.

Sommige amfibieën, zoals bruine kikkers, meerkikkers en watersalamanders kiezen ervoor om onder water te overwinteren. Padden daarentegen vertoeven 's winters liever op vorstvrije plekken op het land, zoals een kuiltje of een verlaten holletje. De overlevingskans van amfibieën is vaak hoger op het land dan onder water. Waarom kiezen zoveel dieren er dan tóch voor om zich in de modderige bodem van vijvers of poeltjes te verschuilen?

Behalve dat water een stabielere temperatuur heeft dan het land, hebben ze hier nog een goede reden voor: wie in het water overwintert, zit in het voorjaar meteen op de juiste plek om zo snel mogelijk met de voortplanting te beginnen. De dieren die op het land hebben overwinterd, moeten eerst nog naar het water trekken en komen hierdoor meestal later aan. En bij amfibieën kan dat verschil van een paar dagen al bepalend zijn voor het succes van hun voortplantingsseizoen.

In het najaar worden regelmatig dode kikkers gevonden, vooral in tuinvijvers. Dit zijn de redenen dat het mis gaat:

• Wanneer het water van een vijver langdurig is afgesloten door een ijslaag, kan er geen zuurstof meer in het water komen. Laat dit nou precies het geval zijn bij veel kunstmatige tuinvijvers.
• Omdat veel tuinvijvers uit folie of kunststof bestaan is er ook geen gasuitwisseling met de bodem mogelijk.
• Ondertussen ontstaan er giftige rottingsgassen door de afbraak van plantenresten, die niet door het ijs kunnen ontsnappen.
• Voor amfibieën, die in de winter via hun huid ademen, kan dit zuurstoftekort dodelijk zijn. Ze kunnen niet naar boven om lucht te happen en stikken als het ware onder het ijs. Zodra het ijs uiteindelijk smelt, drijven de overleden dieren naar boven.

Let op: Laat dode dieren niet in de vijver liggen. Het kan zorgen voor vervuiling door bacteriële afbraak, wat weer kan leiden tot een aantasting van het water en de omgeving. Daarnaast kan het dodelijk zijn voor andere dieren door de verspreiding van ziekten.

Gelukkig kun je zelf iets doen om dit probleem tijdens strenge vorst te voorkomen:

1. Probeer een klein wak open te houden in je vijver. Pas op: hak nooit zomaar een wak in dik ijs. De trillingen kunnen dodelijk zijn voor de vissen en stressvol voor de overwinterende amfibieën. Hoe dan wel? Bijvoorbeeld door een pannetje met kokend water op het ijs te zetten.
2. Verwijder vervolgens het bovenste laagje water onder het ijs en stop een bos stro in het gat. Zo bevriest het water eronder niet opnieuw en blijft luchtuitwisseling mogelijk.
3. Zet vervolgens een bos riet of bamboe in het wak; via de holle stengels kan er zo gasuitwisseling plaatsvinden.

Hopelijk kan jij met deze tips levens redden!

Bron: Ravon, Nature Today