Het leerproces van jonge vogels

Je hebt ze mogelijk al gezien; koddige, nog wat onhandige, jonge vogels. Voor deze dieren is dit een kwetsbare periode; ze kunnen nog niet helemaal goed vliegen en schatten gevaar nog niet goed in. Ze moeten nog een hoop leren. Peter de Vries, onderzoeker bij het NIOO-KNAW, vertelt wat jonge vogels moeten leren en wat de rol van hun ouders daarbij is.

Als je goed oplet zie je ze af en toe; groepjes met jonge koolmezen. Deze koolmezen hebben nog niet zo’n felgele borst als hun ouders, maar al wel de kenmerkende tekening. Pa en ma koolmees zijn vaak in de buurt en druk in de weer met hun jongen. Naast dat de oudervogels ze nog voeren, leren ze hun jongen ook wat gevaarlijk is en waar je eten kunt vinden. Na twee weken is het echter aan de jonge koolmezen om op eigen benen te staan. Dat de koolmezen na twee weken nog niet alles geleerd hebben blijkt wel uit hun sterftecijfers; 60% wordt niet ouder dan 10 weken.

Bij ganzen gaat het anders. Ganzen leggen minder eieren dan mezen, maar schenken ook meer aandacht aan hun pullen. Jonge ganzen blijven tot tien maanden bij hun ouders, vliegen mee naar de overwinteringsgebieden en leren zo direct de trekroutes. Mocht je in de winter een grote groep ganzen tegenkomen, let dan eens goed op de kleine groepen die je binnen zo’n groep ziet; vaak zijn dit twee ouders met twee of drie jongen.

Andere dingen leren vogels voornamelijk zichzelf aan. Zo is vliegen vaak gewoon een kwestie van oefenen. Regelmatig worden de vliegspieren alvast getraind op het nest, zoals op het moment mooi te zien bij de jonge zeearenden bij Beleef de Lente. Ook zingen wordt soms flink geoefend, bijvoorbeeld door zwartkoppen en struikrietzanger. Vogelaars noemen deze oefeningen ‘plastic songs’.

Mocht je jonge vogels tegenkomen, laat ze dan vooral met rust. Ook al lijken ze alleen, de ouders zijn vaak dicht in de buurt. Bevinden ze zich op een gevaarlijke plek, dan kun je ze voorzichtig verplaatsen. Laat vooral katten binnen deze periode; de naïeve jonge vogels vormen makkelijke prooien.