Cultuur van chimpansees: grassprietjes en high fives

Drie zoenen, een knuffel of een luchtkus? Hoe mensen elkaar wereldwijd begroeten verschilt enorm. Biologen dachten lang dat dergelijke culturele verschillen alleen bij mensen voorkomen. Maar niets is minder waar. Ook in de dierenwereld zijn die verschillen te vinden. De ene chimpansee is de andere niet, zegt gedragswetenschapper Edwin van Leeuwen van de Universiteit Utrecht. Zo zijn er chimpansees, die zich onderscheiden door tijdens het vlooien een high-five te geven. Of op een onbewaakt ogenblik een grasspriet in hun oor steken.

Cultuur is lang beschouwd als iets typisch menselijks. Maar het bewijs voor cultuurvorming bij dieren neemt al tientallen jaren toe. Van Leeuwen heeft onlangs een Europese beurs gekregen om onderzoek te doen aan ‘de evolutionaire wortels van de menselijke cultuur’. Zijn zoektocht bij de mensapen, zoals chimpansees en bonobo’s. Volgens Van Leeuwen kan je bij primaten nieuw gedrag, dat in een groep ontstaat, goed analyseren. En dit kan het begin zijn van een nieuwe traditie of cultuur.

Van Leeuwen heeft lang onderzoek gedaan bij een apenopvang in Zambia. Daar ontdekte hij dat in een van de vier groepen chimpansees een nieuwe traditie ontstond. Nadat chimpansee Julie een grassprietje in haar oor stak, kopieerden verschillende groepsgenoten dit gedrag. Een nieuwe traditie was geboren. Een ander interessant gedragsverandering bij de chimpansees in de opvang is te zien tijdens het vlooien. In sommige groepen geven de apen elkaar een soort high-five terwijl ze vlooien.