Heimans Zwerfkeienpad

In het Heimansjaar, dat wordt gehouden omdat Eli Heimans precies een eeuw geleden stierf, nu aandacht voor één van de laatste acties van de beroemde onderwijzer. Vlak voor zijn dood kreeg Heimans het nieuws dat een hoekje van de Zanderij Crailo tóch niet behouden kon blijven. 100 jaar later ligt er een zwerfkeienpad te zijner nagedachtenis.

Heimans noemde de geologie (of aardkunde) "de moeilijkste, maar tevens de schoonste en dankbaarste der natuurwetenschappen" . Aan de noordkant van Hilversum ontdekte hij in een zandafgraverij een grote hoeveelheid zwerfstenen die daar in de voorlaatste ijstijd was afgezet. Het zand was er al afgegraven (onder meer voor de aanleg van de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort) en nu zou het gebied akkerland moeten worden.

Voor een bedrag van 15 gulden per jaar pachtte Heimans het stukje grond met de grootste stenen, zodat het behouden kon blijven. Maar een paar maanden voor zijn dood, op 22 juli 1914, kreeg hij te horen dat zijn pacht werd beëindigd. Het hele terrein moest akker worden en de stenen werden opzij geschoven en veelal kapot gehakt voor de aanleg van grint- en macadamwegen.

In die tijd hechtte men in ons land alleen waarde aan de Drentse hunebedden. Alle andere geologische resten waren niet in trek. Een pleidooi om dit stukje Zanderij door Natuurmonumenten te laten overnemen vond geen gehoor. Het hele terrein werd ingezaaid met boekweit en rogge. Later werd het een graszodenkwekerij.

Decennia later nam het Goois Natuur Reservaat de Zanderij Crailo over, legde er nieuwe, natte natuur aan en haalde de resterende keien bij elkaar. Door het gebied loopt nu de Heimans-route, gemarkeerd met grote keien.

Bron: Marga en Peter Coesèl (op de foto tussen wat keien langs de route).