Gifspuit kan aan de wilgen

Duurzame ziekteresistentie van gewassen is binnen handbereik. Dit betekent dat de gifspuit binnenkort nagenoeg achterwege kan blijven. Alledaagse gewassen als appels of aardappels zijn dan van nature bestand tegen ziektes. In het zojuist verschenen nummer van Tijdschrift Milieu van de Vereniging van Milieuprofessionals (VVM) zet geestelijk vader Dr. Henk Schouten de technologische doorbraak uiteen.

Schouten, verbonden aan Wageningen Universiteit en Research Centre, verwacht dat over zes jaar de eerste onbespoten aardappels op tafel staan. Hiervoor heeft de wetenschapper de techniek van de versnelde veredeling ontwikkeld. Deze methode, ook wel 'cisgenese' genoemd, is een vorm van voor mens en milieu veilige genetische modificatie. Bij klassieke genetische modificatie worden veelal bacteriegenen of plantvreemde genen ingebracht in bijvoorbeeld maïs of soja. Daar is veel weerstand tegen. Nadeel van deze methode is bovendien dat veel ongewenste genen meeliften uit wilde planten. Via vervolgkruisingen moeten die weer worden weggewerkt. Dat maakt het proces traag.

Met behulp van de door Schouten ontwikkelde methode worden alléén de gewenste natuurlijke genen uit de wilde kruisbare planten overgebracht. Dat maakt de veredeling veel sneller, zodat het bestrijdingsmiddelengebruik al op korte termijn kan worden gereduceerd.

VVM-voorzitter en voormalig Tweede Kamerlid Jaap Jelle Feenstra is enthousiast. "Deze technologische doorbraak maakt fundamenteel een verminderde afhankelijkheid van bestrijdingsmiddelen mogelijk en alszodanig een vermindering van de milieudruk", schrijft hij in Tijdschrift Milieu. "En gezondheidsschade kan via deze aanpak zelfs worden omgezet in gezondheidswinst, namelijk door eigenschappen in te bouwen die door en voor de consument gewenst zijn." Met dit laatste doelt hij op een ander belangrijk voordeel van de nieuwe techniek. Het blijkt namelijk mogelijk om via de nieuwe methode de van nature aanwezige gezondheidsbevorderende stoffen in appels vele malen te vermenigvuldigen. Hierdoor krijgen de appels antioxidant effecten en dat is goed tegen hart- en vaatziekten en sommige vormen van kanker. Onlangs zijn op muizen hiermee de eerste voedingsproeven gedaan met tomaten met verhoogde antioxidant effecten. De levensduur bij muizen met aanleg voor kankervorming bleek significant hoger. Momenteel wordt de versnelde veredelingstechnologie uitgeprobeerd op appels en aardappels.

Schouten verwacht in 2012 al met de eerste gifvrije appels op de Floriade te staan. Gezien de vele jaren die het vergt om vruchtdragende appelbomen te kweken zijn deze dan nog niet op grote schaal voor de consument beschikbaar. De gifvrij geteelde aardappel zal beduidend sneller verkrijgbaar zijn. Schouten verwacht dat binnen een jaar of zeven een zichtbare vermindering van het gifgebruik in die sector te bereiken is.

Bron: Vereniging van Milieuprofessionals