Gemaalvispassage

In juni 2005 ontvingen beroepsvisser Gerard Manshanden en Marcel Klinge, adviseur bij Witteveen+Bos, de Vernufteling-aanmoedigingsprijs voor een door hen ontwikkelde gemaalvispassage. Deze passage kan een oplossing betekenen voor een probleem dat lange tijd over het hoofd werd gezien, maar dat inmiddels als nijpend wordt beschouwd: de massale vissterfte in gemalen. Binnenkort wordt de bekroonde passage getest in een gemaal in de Drentse Aa en wanneer alles volgens plan verloopt, kan de passage spoedig daarna in productie worden genomen. Verschillende waterbeheerders hebben inmiddels belangstelling voor de vinding getoond, die inmiddels de MG-passage is gedoopt.

De vissterfte in gemalen ontstond toen de ouderwetse vijzelgemalen werden vervangen door centrifugaalpompen. Een tochtje door de vijzelgemalen bood de meeste vissen nog wel overlevingskansen, maar in de propellers van de centrifugaalpompen nam de vissterfte dramatische vormen aan. “Dat werd lange tijd niet als serieus probleem beschouwd”, vertelt Gerard Manshanden: “Wanneer mensen mogen kiezen tussen natte voeten en dode vissen is de keuze natuurlijk snel gemaakt. Een gemaal houdt de polder droog, daar tornt geen mens aan en dus neem je een paar dode vissen voor lief. Pas de laatste jaren ontstond er oog voor de omvang van de vissterfte in de gemalen. Die sterfte is enorm, want vroeg of laat volgt een vis zijn instinct en zwemt hij stroomafwaarts. Maar in een polder voert de stroom altijd naar een gemaal en dus naar de dood. Zo sterven jaarlijks miljoenen vissen”. Zo'n gemaal wekt ongeveer als een staafmixer!

Het principe van de MG-passage is eenvoudig: een lange metalen buis met aan weerszijden twee smallere zijtakken. De grote buis leidt naar de centrifugaalpomp die het water opvoert, de twee zijtakken leiden er om heen. Om de vissen uit de voor hen gevaarlijke buis weg te houden, heeft Manshanden voor deze buis een stroboscooplamp geplaatst. Vissen mijden licht en zwemmen dus de donkere zijbuizen in, die veilig om de pomp heen lopen”.

Lees meer op de site van Witteveen + Bos